Ένα νέο νομικό πλαίσιο τίθεται σε ισχύ για την εκδίκαση και εκτέλεση αποφάσεων που αφορούν αποζημιώσεις θυμάτων από τις φονικές πυρκαγιές σε Μάτι και Μάνδρα. Με την τροποποίηση, το Ελληνικό Δημόσιο και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν θα ασκούν πλέον εφέσεις κατά πρωτοβάθμιων αποφάσεων, ενώ τα επιδικασθέντα ποσά θα είναι αφορολόγητα και ακατάσχετα, διασφαλίζοντας την άμεση και πλήρη αποκατάσταση των πληγέντων.
Το νέο νομικό πλαίσιο και το τέλος των εφέσεων
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας μακροχρόνιας αναμονής και ταλαιπωρίας για τα θύματα των καταστροφών, καθώς οι δικαστικές διαδικασίες συχνά παρατείνονταν επί χρόνια λόγω των ενδίκων μέσων που ασκούσε το Δημόσιο. Η ρύθμιση αποσκοπεί στην άμεση και οριστική επίλυση των εκκρεμών υποθέσεων, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για ταχεία δικαίωση.
Με την τροποποίηση που περιλαμβάνεται στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών για τις Κοινωφελείς Περιουσίες, διαμορφώνεται ένα νέο πλαίσιο για την εκδίκαση και εκτέλεση αποφάσεων που αφορούν αποζημιώσεις θυμάτων στη Μάνδρα (15.11.2017) και την Ανατολική Αττική (23.7.2018).
Σύμφωνα με αυτό, το Ελληνικό Δημόσιο και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού δεν θα ασκούν πλέον ένδικα μέσα ούτε θα συνεχίζουν εκκρεμείς εφέσεις κατά οριστικών πρωτοβάθμιων αποφάσεων που επιδικάζουν χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης, ηθικής βλάβης, νοσήλια, έξοδα κηδείας ή παροχές του άρθρου 931 ΑΚ.
Αυτή η εξαίρεση περιορίζεται αποκλειστικά στο σκέλος των αποζημιώσεων για τις συγκεκριμένες κατηγορίες, ενώ για τυχόν λοιπές επιδικασθείσες αξιώσεις συνεχίζουν να εφαρμόζονται οι γενικές διατάξεις του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και της αυτοδιοίκησης.
Η κίνηση αυτή αναμένεται να μειώσει σημαντικά τις εκκρεμείς οφειλές του Δημοσίου, επιταχύνοντας τις διαδικασίες.
Αφορολόγητες, ανεκχώρητες και ακατάσχετες οι αποζημιώσεις
Ιδιαίτερη σημασία έχει η πρόβλεψη ότι τα επιδικασθέντα ποσά είναι αφορολόγητα, ανεκχώρητα και ακατάσχετα, τόσο έναντι του Δημοσίου όσο και έναντι τρίτων. Αυτό σημαίνει ότι οι δικαιούχοι θα λάβουν το πλήρες ποσό των αποζημιώσεων χωρίς περικοπές. Επιπλέον, δεν υπόκεινται σε κανενός είδους συμψηφισμό με υφιστάμενες οφειλές, ούτε λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό εισοδηματικών κριτηρίων κοινωνικών ή προνοιακών παροχών.
Προτεινόμενο Κρίσιμη στιγμή: καταβολές επιδοτήσεων
Επίσης, εξαιρούνται από το ψηφιακό τέλος συναλλαγής του ν. 5177/2025, προσφέροντας πλήρη οικονομική προστασία στους πληγέντες.
Νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η ρύθμιση αυτή αποτελεί μια σημαντική αναγνώριση της μακροχρόνιας ταλαιπωρίας των θυμάτων και μια έμπρακτη προσπάθεια της Πολιτείας να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τη δικαιοσύνη. Η κατάργηση των εφέσεων θεωρείται ένα ισχυρό μήνυμα για την προτεραιότητα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας έναντι των γραφειοκρατικών διαδικασιών.
Επιτάχυνση αποκατάστασης και αναδρομική ισχύς
Οι νέες διατάξεις εφαρμόζονται αναδρομικά και στις ήδη εκδοθείσες πρωτόδικες αποφάσεις, ενώ καλύπτουν και αποφάσεις δευτεροβάθμιων δικαστηρίων, εφόσον αφορούν τις αποζημιώσεις που περιγράφονται στο άρθρο. Παράλληλα, καταργούνται από την έναρξη ισχύος του νόμου όλες οι εκκρεμείς εφέσεις του Δημοσίου ενώπιον δευτεροβάθμιων δικαστηρίων που αφορούν τις συγκεκριμένες απαιτήσεις.
Αυτό θα επιταχύνει σημαντικά την καταβολή αποζημιώσεων, τερματίζοντας τις μακροχρόνιες καθυστερήσεις που έχουν βιώσει τα θύματα.
Αμετάβλητο παραμένει το δικαίωμα του Δημοσίου και των ΟΤΑ να ασκήσουν αναγωγή κατά συνυπόχρεων τρίτων, διασφαλίζοντας την απόδοση ευθυνών όπου απαιτείται. Ορίζεται επίσης ότι το ειδικό καθεστώς αφορολόγητου και ακατασχέτου ισχύει από τον χρόνο καταβολής των αποζημιώσεων στους δικαιούχους.
Η δέσμευση της Πολιτείας για οριστική δικαστική αποκατάσταση
Με τις παρεμβάσεις αυτές, εφαρμόζεται η δέσμευση που είχε δώσει ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης. Η Πολιτεία επιταχύνει την οριστική δικαστική αποκατάσταση των πληγέντων, τερματίζοντας χρονοβόρες διαδικασίες και διασφαλίζοντας ότι οι αποζημιώσεις θα αποδίδονται χωρίς καθυστερήσεις και πρόσθετες οικονομικές επιβαρύνσεις.
Η κίνηση αυτή σηματοδοτεί μια νέα προσέγγιση στην αντιμετώπιση των συνεπειών των φυσικών καταστροφών, με επίκεντρο την άμεση στήριξη των θυμάτων.
