Οι δηλώσεις της νέας πρέσβειρας των ΗΠΑ στην Αθήνα, Κίμπερλι Γκίλφοϊλ, πυροδότησαν ένταση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, χαρακτηρίζοντας «ατυχές» το γεγονός της παραχώρησης του λιμανιού του Πειραιά στην κινεζική Cosco και υπονοώντας τρόπους παράκαμψης της σύμβασης.
Η τοποθέτηση αυτή προκάλεσε οξύτατη αντίδραση του Πεκίνου και εμφανή αμηχανία στην ελληνική κυβέρνηση, η οποία προσπαθεί να διατηρήσει ισορροπίες.
Η πρόσφατη παρέμβαση της νέας πρέσβειρας των ΗΠΑ στην Αθήνα, Κίμπερλι Γκίλφοϊλ, σχετικά με τη διαχείριση του λιμανιού του Πειραιά από την κινεζική Cosco, έρχεται να αναδείξει για άλλη μια φορά την αυξανόμενη γεωπολιτική αντιπαράθεση μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας, με την Ελλάδα να βρίσκεται στο επίκεντρο.
Αυτή η εξέλιξη αποτελεί συνέχεια μιας ευρύτερης στρατηγικής των ΗΠΑ για τον περιορισμό της κινεζικής επιρροής σε κρίσιμες υποδομές, ιδιαίτερα σε περιοχές στρατηγικής σημασίας όπως η Ανατολική Μεσόγειος, και φέρνει την ελληνική διπλωματία αντιμέτωπη με λεπτές ισορροπίες.
Οι δηλώσεις της Γκίλφοϊλ και η αντίδραση
Οι δηλώσεις της Κίμπερλι Γκίλφοϊλ, οι οποίες χαρακτήρισαν «ατυχές» το γεγονός της παραχώρησης του λιμανιού του Πειραιά στην Cosco και υπονόησαν ότι «υπάρχουν τρόποι αυτό να παρακαμφθεί», έχουν πυροδοτήσει έναν κύκλο εντάσεων και ερωτημάτων. Η τοποθέτηση αυτή, που αμφισβητεί μια σύμβαση κυρωμένη από τη Βουλή και σε ισχύ επί χρόνια, προκάλεσε άμεση και οξύτατη αντίδραση από το Πεκίνο.
Η κινεζική πρεσβεία στην Αθήνα έκανε λόγο για «αβάσιμες επιθέσεις» και «κακόβουλη συκοφάντηση» της σινοελληνικής συνεργασίας, κατηγορώντας ευθέως την Ουάσιγκτον για «ψυχροπολεμική νοοτροπία» και «σοβαρή παρέμβαση στα εσωτερικά της χώρας».
Η επένδυση της Cosco στον Πειραιά
Η κινεζική Cosco, ως διαχειρίστρια του κύριου όγκου δραστηριοτήτων στον Οργανισμό Λιμένος Πειραιώς, έχει δεσμευθεί για επενδύσεις ύψους 293 εκατ. ευρώ στην πρώτη επενδυτική περίοδο και επιπλέον 56 εκατ. ευρώ στη δεύτερη. Μέχρι σήμερα, το σωρευτικό ποσό που έχει υλοποιηθεί ανέρχεται περίπου στα 175 εκατ. ευρώ.
Η κινεζική πλευρά υπενθυμίζει ότι η παρουσία της στον Πειραιά αποτέλεσε «ανάσα» για την ελληνική οικονομία, ιδιαίτερα σε μια εποχή βαθιάς δημοσιονομικής κρίσης, συμβάλλοντας στην ανάταξη του λιμανιού και στη δημιουργία χιλιάδων θέσεων εργασίας. Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, σε μια προσπάθεια να ρίξει τους τόνους, υπενθύμισε ότι η Ελλάδα σέβεται τις συμφωνίες που έχει συνάψει και δεν εξετάζει ανατροπή της σύμβασης.
Το σχέδιο για το λιμάνι της Ελευσίνας
Παράλληλα με τις πιέσεις για τον Πειραιά, η Ουάσιγκτον προωθεί σχέδια για τη δημιουργία ενός νέου λιμανιού στην Ελευσίνα, επιδιώκοντας να ενισχύσει την παρουσία της στην ελληνική λιμενική πολιτική. Μια πρόσφατη συνάντηση του υπουργού Ανάπτυξης, Τάκη Θεοδωρικάκου, με την Κίμπερλι Γκίλφοϊλ, είχε ως αντικείμενο το πώς η εταιρεία ONEX, η οποία διαχειρίζεται τα Ναυπηγεία Ελευσίνας και έχει ενισχυθεί με 125 εκατ. δολάρια από την DFC των ΗΠΑ, θα μπορούσε να επεκτείνει τις δραστηριότητές της.
Οι συζητήσεις αφορούν την εισχώρηση της ONEX στον εμπορικό, λιμενικό, ενεργειακό, διαμετακομιστικό και αμυντικό τομέα, αξιοποιώντας τόσο τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις όσο και επιπλέον 400 στρέμματα που γειτνιάζουν με το κεντρικό λιμάνι της Ελευσίνας.
Αυτή η κίνηση εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ενίσχυσης της ενεργειακής ασφάλειας και των υποδομών, όπως συζητήθηκε και σε προηγούμενα ενεργειακά φόρουμ με συμμετοχή των ΗΠΑ, όπως ο αμερικανικός κόμβος LNG της Αθήνας.
Προκλήσεις και γεωπολιτικές στοχεύσεις
Η ιδέα της ανάπτυξης ενός νέου λιμανιού στην Ελευσίνα εγείρει ωστόσο σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη βιωσιμότητά του και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Η ελληνική λιμενική αγορά παρουσιάζει μεγάλη μεταβλητότητα, όπως φάνηκε από την κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα το 2024, η οποία επηρέασε δυσανάλογα τον ΟΛΠ.
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι ότι το επιχειρηματικό μοντέλο ενός νέου λιμανιού θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη τα παγκόσμια ρίσκα και τις γεωπολιτικές συγκρούσεις που επηρεάζουν τις θαλάσσιες εμπορικές ροές. Επιπλέον, η Ελευσίνα είναι ήδη μία από τις πιο επιβαρυμένες βιομηχανικές περιοχές της χώρας, με ιστορικά προβλήματα ρύπανσης.
Η δημιουργία ενός πολυχρηστικού λιμανιού με εμπορική και στρατιωτική δραστηριότητα θα επιβάρυνε υπέρμετρα την περιοχή, όπως επισημαίνουν περιβαλλοντικοί φορείς. Το αφήγημα της Κίμπερλι Γκίλφοϊλ για τη δημιουργία ενός «αντι-ΟΛΠ» μοιάζει περισσότερο με προϊόν διπλωματικής ρητορικής και γεωπολιτικής στόχευσης παρά με αντανάκλαση των πραγματικών δυνατοτήτων της ελληνικής λιμενικής αγοράς, παραπέμποντας σε μια πιο αιχμηρή γραμμή επικοινωνίας.
Η επόμενη μέρα για τα ελληνικά λιμάνια
Σε αυτό το περιβάλλον αντικρουόμενων πιέσεων και γεωπολιτικών συμφερόντων, η Ελλάδα καλείται να διαχειριστεί μια πολυσύνθετη κατάσταση. Η διατήρηση των στρατηγικών σχέσεων με τις ΗΠΑ, η τήρηση των διεθνών συμφωνιών με την Κίνα και η προώθηση των εθνικών συμφερόντων αποτελούν τους βασικούς άξονες της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Το ερώτημα παραμένει τι από τα εξαγγελλόμενα σχέδια για την Ελευσίνα μπορεί πράγματι να υλοποιηθεί και τι θα παραμείνει στο επίπεδο της πολιτικής φιλοδοξίας, δεδομένων των οικονομικών, περιβαλλοντικών και γεωπολιτικών προκλήσεων.
