Πρωτοδικείο Χανίων: Ξεκινούν οι εικονικές δίκες ανηλίκων

Στις 14 Νοεμβρίου 2025, στο Πρωτοδικείο Χανίων πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες «εικονικές δίκες ανηλίκων» με τη συμμετοχή μαθητών και δικαστικών λειτουργών. Η δράση, στο πλαίσιο ευρωπαϊκού προγράμματος για Child Friendly Justice, στόχευσε στην εκπαίδευση των νέων στα δικαιώματα και στη διαδικασία της δίκης.

Εισαγωγή

Στις 14 Νοεμβρίου 2025, παρακολουθήσαμε στο Πρωτοδικείο Χανίων την πρώτη εφαρμογή του προγράμματος «εικονικές δίκες ανηλίκων», με συμμετοχή μαθητών της Γ’ Τάξης του 6ου Γυμνασίου και της Α’ Τάξης του 2ου ΓΕΛ Χανίων. Η πρωτοβουλία συνδιοργανώθηκε από το υπουργείο Δικαιοσύνης, το Πρωτοδικείο Χανίων, τον Δικηγορικό Σύλλογο Χανίων και τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και εντάσσεται στο ευρωπαϊκό έργο “Joint project European Union and Council of Europe for Child Friendly Justice”, στο οποίο συμμετέχει η Ελλάδα ως μία από τις τρεις επιλεγείσες χώρες εταίρους.

Ανάλυση της κατάστασης

Η ομάδα μας παρατήρησε ένα κατάμεστο ακροατήριο —μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικοί και δικηγόροι— και δύο εικονικές δίκες με διαφορετικό αντικείμενο: η πρώτη επικεντρώθηκε στην εκβίαση, τη συκοφαντική δυσφήμιση και την παραβίαση προσωπικών δεδομένων· η δεύτερη σε ληστεία, διακίνηση πορνογραφικού υλικού ανηλίκου, εκβίαση, συκοφαντική δυσφήμιση και παραβίαση προσωπικών δεδομένων.

Οι μαθητές ανέλαβαν ρόλους δικαστών, εισαγγελέων, συνηγόρων και ακροατηρίου και έτσι βίωσαν πρακτικά τη διαδικασία και τις αρχές της δίκαιης δίκης και της ισότητας, όπως αυτές προστατεύονται από τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού.

Από την πλευρά της μεθοδολογίας, το μοντέλο αυτό επιτρέπει στους μαθητές να κατανοήσουν όχι μόνο το νόμο αλλά και τις κοινωνικές και ψυχικές συνέπειες των πράξεων. Η εμπλοκή λειτουργών της δικαιοσύνης προσδίδει αυθεντικότητα και καθοδήγηση, ενώ τα αναμορφωτικά μέτρα που επιβλήθηκαν στο εκπαιδευτικό σενάριο (εντατική επιμέλεια, παρακολούθηση πολιτιστικού προγράμματος και το πρόγραμμα RE:MIND) δείχνουν έμφαση στην επανένταξη και την εκπαίδευση δεξιοτήτων σε επίπεδο συμπεριφοράς και ενσυναίσθησης.

Ωστόσο, η ομάδα μας επισημαίνει κινδύνους και περιορισμούς: η θεματολογία περιλαμβάνει εξαιρετικά ευαίσθητα εγκλήματα (π.χ. διακίνηση πορνογραφικού υλικού ανηλίκου) και χρειάζονται αυστηρά πρωτόκολλα προστασίας ψυχικής υγείας, ιδιωτικότητας και σωστής προετοιμασίας των μαθητών ώστε να αποφευχθεί retraumatization ή παρερμηνεία των νομικών εννοιών.

Τι πρέπει να ξέρετε

• Η δράση υλοποιήθηκε υπό τη συνεργασία υπουργείου Δικαιοσύνης, Πρωτοδικείου Χανίων, Δικηγορικού Συλλόγου και Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
• Στο πλαίσιο συμμετείχε η Ελλάδα στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα για Child Friendly Justice ως μία από τις τρεις εταίρους χώρες.
• Οι εικονικές δίκες κάλυψαν σοβαρά αδικήματα και ανέδειξαν την ανάγκη κατανόησης δικαιωμάτων, διαδικασιών και επιπτώσεων.
• Η «ετυμηγορία» του σεναρίου έκρινε ότι οι κατηγορούμενοι τέλεσαν τα αδικήματα και πρότεινε αναμορφωτικά μέτρα (εντατική επιμέλεια, πολιτιστικό πρόγραμμα, πρόγραμμα RE:MIND).
• Υπάρχει έμφαση στην εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων μέσω κειμένων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και κλασικής λογοτεχνίας για θέματα όπως φιλία, ενσυναίσθηση και διαχείριση θυμού.

Τι σημαίνει αυτό για τους πολίτες

Για τους μαθητές: Η πρακτική εμπλοκή τους στη διαδικασία ενισχύει την κατανόηση των δικαιωμάτων και των νομικών συνεπειών, βελτιώνει την κριτική σκέψη και μπορεί να αναπτύξει συναισθηματικές δεξιότητες εφόσον συνοδεύεται από κατάλληλη ψυχοκοινωνική στήριξη.

Για τους γονείς και την εκπαιδευτική κοινότητα: Η δράση προσφέρει ένα μοντέλο συνεργασίας σχολείου-δικαιοσύνης· απαιτεί όμως σαφή επικοινωνία για το περιεχόμενο και τις ασφαλιστικές δικλείδες που προστατεύουν τους μαθητές.

Για τη δικαιοσύνη και τη δημόσια πολιτική: Αυτού του τύπου οι εκπαιδευτικές προσεγγίσεις μπορούν να λειτουργήσουν ως εργαλείο πρόληψης και απονομής κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά προϋποθέτουν επεκτασιμότητα με τυποποιημένα πρωτόκολλα, εκπαίδευση εκπαιδευτών και έρευνα για την αποτελεσματικότητα των μέτρων επανένταξης.

Τι ακολουθεί — Η εκτίμησή μας

Η εκτίμησή μας είναι ότι οι εικονικές δίκες ανηλίκων στο Πρωτοδικείο Χανίων αποτελούν ένα σημαντικό πιλοτικό βήμα προς μια πιο προσβάσιμη και παιδοκεντρική δικαιοσύνη. Προτείνουμε να επεκταθεί το πρόγραμμα με σταδιακή εφαρμογή σε περισσότερα σχολεία, ενισχυμένες ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες πριν και μετά τις δράσεις, και σαφή πρωτόκολλα για ιδιωτικότητα και διαχείριση ευαίσθητου περιεχομένου.

Η ομάδα μας θεωρεί επίσης χρήσιμο να μετρηθεί με συστηματικό τρόπο η επίδραση στις στάσεις και τις δεξιότητες των μαθητών ώστε να βελτιώνονται τα εκπαιδευτικά εργαλεία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι φωτογραφίες που συνοδεύουν την ανακοίνωση προέρχονται από το υπουργείο Δικαιοσύνης, δίνοντας οπτική τεκμηρίωση της συμμετοχής και του χαρακτήρα της εκδήλωσης.