- Ελληνικοί νόμοι υπερδιπλάσιοι σε έκταση από ευρωπαϊκές Οδηγίες (60 έναντι 25 σελίδων).
- Δημόσια διαβούλευση στην Ελλάδα διαρκεί μόλις 16 ημέρες, έναντι 95 ημερών στην ΕΕ.
- Έλλειψη ποσοτικής ανάλυσης συνεπειών: Μόνο 10% των ελληνικών εκθέσεων περιλαμβάνουν αριθμητικά στοιχεία.
- Θετικό: Η γλώσσα των ελληνικών νόμων είναι πιο προσιτή (24 λέξεις/πρόταση έναντι 36 στην ΕΕ).
- Προτάσεις: Περιορισμός έκτασης, αύξηση διαβούλευσης, υποχρεωτική ποσοτική ανάλυση συνεπειών.
Μια νέα μελέτη του ΚΕΦΙΜ αναδεικνύει τις σημαντικές αδυναμίες της ελληνικής νομοθέτησης σε σύγκριση με τις ευρωπαϊκές Οδηγίες, παρά την πιο προσιτή γλώσσα των νόμων. Η έρευνα, που κάλυψε 190 ελληνικούς νόμους και 61 Οδηγίες της ΕΕ την περίοδο 2022-2024, εντοπίζει υπερβολική έκταση νομοθετημάτων, ελλιπή δημόσια διαβούλευση και απουσία ποσοτικοποιημένης ανάλυσης συνεπειών.
Η ποιότητα της νομοθέτησης αποτελεί βασικό πυλώνα για την αποτελεσματική λειτουργία του κράτους και την εμπιστοσύνη των πολιτών, καθώς επηρεάζει άμεσα την καθημερινότητα και την οικονομία. Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια των συζητήσεων για την ανάγκη εκσυγχρονισμού των θεσμών και την ευθυγράμμιση με τις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές, αναδεικνύοντας δομικά ζητήματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης για την ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας.
Οι κρίσιμες αδυναμίες της ελληνικής νομοθέτησης
Η μελέτη του ΚΕΦΙΜ, με τίτλο «Η ποιότητα της νομοθέτησης στην Ελλάδα και την ΕΕ», φέρνει στο προσκήνιο τρεις βασικές αδυναμίες του ελληνικού νομοθετικού πλαισίου. Πρώτον, η υπερβολική έκταση των ελληνικών νόμων καθιστά τα κείμενα δύσχρηστα και περίπλοκα, με τον μέσο ελληνικό νόμο να φτάνει τα 54 άρθρα και τις 60 σελίδες.
Αυτό είναι σχεδόν το διπλάσιο σε σχέση με τις ευρωπαϊκές Οδηγίες, οι οποίες περιορίζονται κατά μέσο όρο στις 25 σελίδες.
Δεύτερον, η Ελλάδα καταγράφει σημαντική υστέρηση στη διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης. Παρόλο που περισσότερα νομοσχέδια τίθενται τυπικά σε διαβούλευση, ο χρόνος που δίνεται στους πολίτες και τους φορείς για ουσιαστικά σχόλια είναι μόλις 16 ημέρες. Αντίθετα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η αντίστοιχη διαδικασία διαρκεί κατά μέσο όρο 95 ημέρες, επιτρέποντας μια πιο εις βάθος και αντιπροσωπευτική συμμετοχή.
Τρίτον, μια εξίσου κρίσιμη αδυναμία είναι η έλλειψη ποσοτικοποιημένης ανάλυσης των συνεπειών των ρυθμίσεων. Μόνο στο 10% των σχετικών εκθέσεων που συνοδεύουν τους ελληνικούς νόμους περιλαμβάνονται αριθμητικά στοιχεία για τις επιπτώσεις των προτεινόμενων ρυθμίσεων.
Στις ευρωπαϊκές Οδηγίες, το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει το 65%, γεγονός που αναδεικνύει ένα σημαντικό κενό στην τεκμηριωμένη χάραξη πολιτικής στην Ελλάδα.
Θετικά στοιχεία και προτάσεις βελτίωσης
Παρά τις αδυναμίες, η μελέτη του ΚΕΦΙΜ εντοπίζει και ορισμένα θετικά στοιχεία στο ελληνικό πλαίσιο. Η γλώσσα των ελληνικών νόμων εμφανίζεται πιο προσιτή και λιγότερο σύνθετη, με μέσο όρο 24 λέξεις ανά πρόταση έναντι 36 στις Οδηγίες της ΕΕ. Επιπλέον, η Ελλάδα παρουσιάζει μεγαλύτερη τυπική συνέπεια ως προς τη σύνταξη εκθέσεων ανάλυσης συνεπειών, συνοδεύοντας το 77% των νόμων με σχετικό κείμενο, έναντι 62% σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές και τον συντάκτη της έκθεσης, Κωνσταντίνο Σαραβάκο, είναι ότι παρά τη θεσμική πρόοδο της τελευταίας δεκαετίας, η Ελλάδα εξακολουθεί να υπολείπεται στην ουσία της καλής νομοθέτησης. Ο ίδιος τονίζει ότι «η διαβούλευση παραμένει από τις συντομότερες στην ΕΕ και οι ποσοτικές εκτιμήσεις στις εκθέσεις συνεπειών συχνά απουσιάζουν», υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ουσιαστικότερη προσέγγιση.
Οι προτεινόμενες παρεμβάσεις για την αναβάθμιση
Με στόχο τη βελτίωση της νομοθετικής ποιότητας, η μελέτη προτείνει ένα ευρύ φάσμα παρεμβάσεων. Μεταξύ άλλων, εισηγείται τον περιορισμό της έκτασης των νομοσχεδίων και την επικέντρωση κάθε νόμου σε ένα ενιαίο αντικείμενο. Προτείνεται επίσης η αύξηση της διάρκειας δημόσιας διαβούλευσης στις τέσσερις εβδομάδες, κάτι που θα ευθυγραμμίσει την Ελλάδα με τις πρακτικές της ΕΕ.
Επιπρόσθετα, η μελέτη υπογραμμίζει την ανάγκη για υποχρεωτική ανάλυση συνεπειών με ποσοτικά στοιχεία και την αναβάθμιση του υποδείγματος εκτίμησης επιπτώσεων. Αυτό θα πρέπει να καλύπτει ένα ευρύ φάσμα δεικτών, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών, περιβαλλοντικών και διοικητικών επιπτώσεων, προσφέροντας μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα πριν την ψήφιση κάθε νόμου.
Η επόμενη μέρα για την ελληνική νομοθέτηση
Η απουσία ποσοτικών δεδομένων δυσχεραίνει την τεκμηριωμένη χάραξη πολιτικής και περιορίζει τη δυνατότητα αξιολόγησης των πραγματικών επιπτώσεων κάθε νόμου. Για να ενισχυθεί η ποιότητα των ρυθμίσεων, του λειτουργικού συστήματος της κοινωνίας μας, χρειάζονται συνοπτικότερα και πιο κατανοητά νομοθετήματα, ουσιαστική διαβούλευση και συστηματική παρουσίαση των εκτιμώμενων ποσοτικών συνεπειών.
Η εφαρμογή των προτάσεων του ΚΕΦΙΜ θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα πιο αποτελεσματικό και διαφανές νομοθετικό πλαίσιο, ωφελώντας τόσο τους πολίτες όσο και την ελληνική οικονομία.
🛡️ Το παρόν άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν υποκαθιστά την επίσημη νομική ή φοροτεχνική συμβουλή
