Έντονες αντιδράσεις έχει προκαλέσει στην Κόνιτσα το σχέδιο της Περιφέρειας Ηπείρου για τη βελτίωση της οδικής πρόσβασης στη Μονή Στομίου, η οποία βρίσκεται εντός του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου. Η τοπική κοινωνία εκφράζει σοβαρές περιβαλλοντικές ανησυχίες, υποστηρίζοντας ότι το έργο αποσκοπεί στην αύξηση του θρησκευτικού τουρισμού και στη νομιμοποίηση παλαιών αυθαιρεσιών σε προστατευόμενη περιοχή.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια της αυξημένης επισκεψιμότητας στη Μονή Στομίου τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της αγιοποίησης του μοναχού Παϊσίου, ο οποίος έζησε εκεί. Η δημοτικότητα του Παϊσίου έχει μετατρέψει την Κόνιτσα σε πόλο έλξης για τον θρησκευτικό τουρισμό, οδηγώντας σε συχνά παράνομη χρήση ενός δασικού χωματόδρομου για την πρόσβαση στη μονή.
Το σχέδιο της Περιφέρειας και οι αντιδράσεις
Τον περασμένο Ιούλιο, η Περιφερειακή Επιτροπή αποφάσισε να προχωρήσει με συνοπτικές διαδικασίες, μέσω διαπραγμάτευσης και όχι ανοιχτού διαγωνισμού, στην πρόσληψη τεχνικού συμβούλου για τη βελτίωση της πρόσβασης στη Μονή Στομίου, με προϋπολογισμό 74.400 ευρώ.
Η Περιφέρεια επικαλείται την «κατεπείγουσα ανάγκη» λόγω πολλών ατυχημάτων σε περιπατητές, ωστόσο η δημοσιοποίηση της υπόθεσης προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Αυτή η προσέγγιση θυμίζει άλλες περιπτώσεις παρεμβάσεων σε ευαίσθητα οικοσυστήματα, όπως η διαμάχη για τη διάνοιξη δρόμου στον Γράμμο, όπου επίσης υπήρξαν αντιπαραθέσεις μεταξύ αρχών και περιβαλλοντικών φορέων.
Στα τέλη Σεπτεμβρίου, πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην Κόνιτσα, η οποία οδήγησε στη δημιουργία μιας τοπικής πρωτοβουλίας ενάντια στην εκτέλεση του έργου.
Η αύξηση της επισκεψιμότητας και οι παράνομες παρεμβάσεις
Η Μονή Στομίου βρίσκεται σε απόσταση 1,5-2 ωρών πεζοπορίας από το γεφύρι της Κόνιτσας, μέσα στη χαράδρα του Αώου. Η αύξηση της δημοτικότητας του μοναχού Παϊσίου, ο οποίος αγιοποιήθηκε το 2015 και έζησε στη μονή, οδήγησε σε μαζική προσέλευση επισκεπτών.
Τα τελευταία χρόνια, πολλοί μεταφέρονταν στη μονή με αγροτικά οχήματα, πληρώνοντας εισιτήριο, χρησιμοποιώντας έναν δασικό χωματόδρομο στον οποίο είχε αφαιρεθεί η μπάρα εισόδου και είχε διαπλατυνθεί με παράνομες παρεμβάσεις και μπαζώματα. Τέτοιες ενέργειες σε προστατευόμενες περιοχές εγείρουν σοβαρά ερωτήματα για τη διαχείριση και την εφαρμογή των κανονισμών, όπως συνέβη και με την αναστολή της αλιείας στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου.
Προτεινόμενο Οι Έλληνες του Σουδάν: Η τραγωδία των προσφύγων και η επιθυμία να επιστρέψουν στη «μικρή Ελλάδα»
Η θέση του Δήμου και οι περιβαλλοντικές ανησίες
Ο δήμαρχος Κόνιτσας, Ανδρέας Παπασπύρου, υποστηρίζει μια «μέση λύση». Επισημαίνει την ύπαρξη εγγράφου της Γενικής Διεύθυνσης Δασών που ορίζει ότι τον δασικό δρόμο μπορούν να χρησιμοποιούν μόνο οχήματα της μονής, αστυνομία, Πυροσβεστική, ασθενοφόρα και οχήματα του δήμου.
Η άποψη του Δήμου είναι να διασφαλιστεί η δυνατότητα προσέγγισης της μονής για τους επιτρεπόμενους, χωρίς όμως να ανοίξει ο δρόμος γενικά για τους επισκέπτες. Ο Τάσος Κώτσικος, πρόεδρος του Ορειβατικού Συλλόγου (ΕΟΣ) Κόνιτσας, τονίζει ότι η υπόθεση δεν είναι νέα και πως εδώ και 20 χρόνια επιδιώκεται η διάνοιξη κανονικού δρόμου και η νομιμοποίηση των προηγούμενων παρανομιών.
Η συζήτηση για τη νομιμοποίηση παλαιών αυθαιρεσιών σε δασικές περιοχές είναι ένα ευρύτερο ζήτημα που απασχολεί τη χώρα, όπως αναδεικνύεται και από το παράθυρο αποχαρακτηρισμού στους δασικούς χάρτες.
Περιβαλλοντικές οργανώσεις και νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η νομιμοποίηση παλαιών αυθαιρεσιών και η κατασκευή νέων έργων σε προστατευόμενες περιοχές θέτουν σοβαρά προηγούμενα για την περιβαλλοντική νομοθεσία της χώρας, υπονομεύοντας τις προσπάθειες διατήρησης της βιοποικιλότητας.
Η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των εθνικών πάρκων εξαρτάται από την αυστηρή τήρηση των κανονισμών και την αποφυγή παρεμβάσεων που αλλοιώνουν τον χαρακτήρα τους.
Οι προοπτικές και ο κίνδυνος για το εθνικό πάρκο
Η υπόθεση «πάγωσε» προσωρινά λόγω της αντίδρασης της τοπικής κοινωνίας, ενώ το δασαρχείο Κόνιτσας τοποθέτησε ξανά μπάρα στον δρόμο στα τέλη Οκτωβρίου. Ο κ. Κώτσικος εκφράζει την ανησυχία του ότι οι αρχές ενδέχεται να περιμένουν να «ξεφουσκώσει» η υπόθεση, ώστε να προχωρήσουν στη διάνοιξη του δρόμου.
Προειδοποιεί ότι αν ο δρόμος διανοιχθεί μέσα στην καρδιά του Εθνικού Πάρκου, είναι θέμα χρόνου να ανοίξει για όλους, νομίμως ή παρανόμως. Το όραμα, όπως λέει, είναι να γίνει η Κόνιτσα σαν το Ζαγόρι, το οποίο έχει μετατραπεί σε ένα «σκηνικό για τουρίστες», χάνοντας τον αυθεντικό του χαρακτήρα και τους μόνιμους κατοίκους.
