- Εισάγεται ο θεσμός των κληρονομικών συμβάσεων για ευελιξία στη διαχείριση περιουσίας.
- Οι συμβάσεις θα είναι δεσμευτικές, υπογεγραμμένες ενώπιον συμβολαιογράφου και μη μονομερώς ανακλητές.
- Αλλάζουν οι ρυθμίσεις για τη νόμιμη μοίρα και αναγνωρίζονται δικαιώματα σε μακροχρόνιους συντρόφους.
- Το νομοσχέδιο αναμένεται να παρουσιαστεί από το Υπουργείο Δικαιοσύνης την επόμενη εβδομάδα.
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης αναμένεται να παρουσιάσει την επόμενη εβδομάδα ένα νομοσχέδιο που θα φέρει ριζικές αλλαγές στο ελληνικό κληρονομικό δίκαιο, εισάγοντας για πρώτη φορά τον θεσμό των κληρονομικών συμβάσεων. Αυτές οι δεσμευτικές συμφωνίες θα επιτρέπουν στους πολίτες να καθορίζουν την κληρονομική τους διαδοχή με μεγαλύτερη ευελιξία, πέρα από τις παραδοσιακές διαθήκες και γονικές παροχές.
Η επικείμενη αυτή νομοθετική πρωτοβουλία έρχεται ως συνέχεια μιας ευρύτερης τάσης που παρατηρείται σε αρκετά ευρωπαϊκά κράτη, όπου ο θεσμός των κληρονομικών συμβάσεων εφαρμόζεται ήδη με επιτυχία. Στην Ελλάδα, η εισαγωγή του φιλοδοξεί να δώσει λύσεις σε χρόνιες παθογένειες και συγκρούσεις που ανακύπτουν συχνά σε οικογενειακές περιουσίες, προσφέροντας ένα σύγχρονο και ευέλικτο πλαίσιο για τη ρύθμιση της διαδοχής.
Η εισαγωγή των κληρονομικών συμβάσεων
Με την εισαγωγή των κληρονομικών συμβάσεων, οι πολίτες θα έχουν τη δυνατότητα, όσο βρίσκονται εν ζωή, να διαπραγματεύονται και να συμφωνούν με τους μελλοντικούς τους κληρονόμους το ακριβές μερίδιο που θα λάβει ο καθένας. Αυτή η συμφωνία, η οποία θα υπογράφεται ενώπιον συμβολαιογράφου, θα έχει δεσμευτικό χαρακτήρα και δεν θα μπορεί να ανακληθεί μονομερώς, εκτός εάν ο κληρονόμος διαπράξει σοβαρό παράπτωμα, όπως κακούργημα.
Το νέο αυτό σύστημα, σύμφωνα με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, υπόσχεται μεγαλύτερη ευελιξία στη διαχείριση σύνθετων περιουσιακών συνόλων, συμπεριλαμβανομένων των οικογενειακών επιχειρήσεων, επιτρέποντας τον έγκαιρο και ασφαλή προγραμματισμό της επόμενης μέρας.
Βασικές παρεμβάσεις και νέες δυνατότητες
Οι παρεμβάσεις του νομοσχεδίου δεν περιορίζονται μόνο στις κληρονομικές συμβάσεις, αλλά αγγίζουν ένα ευρύ φάσμα του κληρονομικού δικαίου. Προβλέπονται αυστηρότερες ασφαλιστικές δικλείδες για τις ιδιόγραφες διαθήκες, αναπροσαρμογές στα ποσοστά της κληρονομικής μερίδας του ή της συζύγου, καθώς και η μετατροπή της νόμιμης μοίρας σε ενοχική αξίωση αποζημίωσης.
Επιπλέον, για πρώτη φορά αναγνωρίζονται θεσμικά κληρονομικά δικαιώματα σε μακροχρόνιους συντρόφους εκτός γάμου, μια σημαντική κοινωνική ρύθμιση. Το νομοσχέδιο επιτρέπει επίσης στον κληρονομούμενο να επιλέξει το εφαρμοστέο δίκαιο, ακόμη και αν αυτό δεν είναι το ελληνικό, και παρέχει τη δυνατότητα για κοινή διάθεση περιουσίας από περισσότερα πρόσωπα, κάτι που μέχρι σήμερα δεν ήταν συμβατό με τον αυστηρά προσωπικό χαρακτήρα της διαθήκης.
Προτεινόμενο Ο νέος νόμος για το κληρονομικό δίκαιο εισάγει ρητές χρονικές προθεσμίες
Νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η ενσωμάτωση των κληρονομικών συμβάσεων αποτελεί ένα σημαντικό βήμα εκσυγχρονισμού, καθώς αναμένεται να μειώσει τις δικαστικές διαμάχες και να ενισχύσει την αυτονομία της βούλησης των πολιτών στη διαχείριση της περιουσίας τους.
Η δυνατότητα για αντιπαροχή υπέρ του διαθέτη, με δικαίωμα υπαναχώρησης σε περίπτωση μη τήρησης των συμφωνημένων υποχρεώσεων, προσθέτει ένα επιπλέον επίπεδο ασφάλειας και δικαιοσύνης στις νέες αυτές συμφωνίες.
Ακύρωση συμβάσεων και μελλοντικές προεκτάσεις
Ιδιαίτερη προσοχή έχει δοθεί και στη νομική συνοχή του νέου συστήματος. Η κληρονομική σύμβαση θα υπερισχύει κάθε προηγούμενης διαθήκης που έρχεται σε αντίθεση με τα συμφωνημένα, ενώ οποιαδήποτε νεότερη διαθήκη ή σύμβαση δεν θα παράγει έννομα αποτελέσματα εάν αντιβαίνει στις ήδη δεσμευτικές ρυθμίσεις της κληρονομικής σύμβασης.
Ο διαθέτης διατηρεί την ελευθερία να διαθέτει την περιουσία του όσο ζει, εκτός εάν έχει συμφωνηθεί διαφορετικά, με ειδικές προβλέψεις για την αποτροπή ζημιογόνων χαριστικών μεταβιβάσεων που μπορεί να θίξουν τον τιμώμενο κληρονόμο. Το σχέδιο νόμου ρυθμίζει επίσης τις περιπτώσεις ακύρωσης των συμβάσεων λόγω πλάνης, απάτης ή απειλής, τον τρόπο δημοσίευσης, καθώς και τις απαιτήσεις τύπου για ανάκληση σε περίπτωση παραπτώματος.
Τι αναμένεται στη συνέχεια
Το νομοσχέδιο, το οποίο αναμένεται να παρουσιαστεί επίσημα από το Υπουργείο Δικαιοσύνης την επόμενη εβδομάδα, σηματοδοτεί μια νέα εποχή για το κληρονομικό δίκαιο στην Ελλάδα. Οι ρυθμίσεις αυτές, που κηρύσσουν άκυρες τις υποσχετικές συμφωνίες που περιορίζουν παράνομα την ελευθερία κάποιου να συντάσσει ή να ανακαλεί διαθήκη (εκτός αν πρόκειται για ουσιαστική κληρονομική σύμβαση αιτία θανάτου), αναμένεται να επηρεάσουν σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες προγραμματίζουν τη διαδοχή της περιουσίας τους και να μειώσουν τις οικογενειακές διενέξεις.
Τι πρέπει να γνωρίζετε για τις νέες ρυθμίσεις
- Ενημερωθείτε αναλυτικά για τις διαδικασίες και τις προϋποθέσεις των κληρονομικών συμβάσεων μόλις δημοσιευτεί ο νόμος.
- Συμβουλευτείτε νομικό σύμβουλο για να αξιολογήσετε πώς οι νέες ρυθμίσεις επηρεάζουν την προσωπική σας περιουσιακή κατάσταση και διαδοχή.
- Λάβετε υπόψη τις αλλαγές στη νόμιμη μοίρα και τα δικαιώματα των μη έγγαμων συντρόφων κατά τον προγραμματισμό.
- Εξετάστε τη δυνατότητα χρήσης κληρονομικών συμβάσεων για πιο ευέλικτη και ασφαλή διαχείριση σύνθετων περιουσιακών συνόλων, όπως οικογενειακές επιχειρήσεις.
