- Η Κεντρική Μακεδονία έχει τη μεγαλύτερη απώλεια πληθυσμού στην Ελλάδα, έως 30% σε περιοχές.
- Βασικές αιτίες είναι η υπογεννητικότητα και η μετανάστευση νέων λόγω έλλειψης επαγγελματικών ευκαιριών.
- Το 39% δεν κάνει παιδιά λόγω οικονομικής αδυναμίας, ενώ το 69% θεωρεί την ακρίβεια το μεγαλύτερο πρόβλημα.
- Υψηλά ποσοστά νέων (50% στις ηλικίες 17-34) σχεδιάζουν να μεταναστεύσουν για εργασιακούς λόγους.
- Οι κάτοικοι ζητούν αύξηση επιδόματος τεκνοποίησης και κίνητρα για εργασία και στέγαση.
Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας καταγράφει την ταχύτερη απώλεια πληθυσμού στην Ελλάδα, με ορισμένες περιοχές να έχουν συρρικνωθεί έως και 30%. Τα ευρήματα αυτά προέκυψαν από πρόσφατη έρευνα της Palmos Analysis για λογαριασμό της Περιφέρειας, η οποία αναδεικνύει ως βασικές αιτίες τη μείωση των γεννήσεων και τη μετανάστευση νέων λόγω έλλειψης επαγγελματικών ευκαιριών.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας ευρύτερης δημογραφικής κρίσης που παρατηρείται σε όλη την Ελλάδα, με την Κεντρική Μακεδονία να αποτελεί πλέον το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της έντασης του φαινομένου. Η συρρίκνωση του πληθυσμού, η γήρανση και η φυγή των νέων αποτελούν πολύπλοκες προκλήσεις που επηρεάζουν την οικονομική και κοινωνική συνοχή των περιφερειών.
Η δημογραφική συρρίκνωση της Κεντρικής Μακεδονίας
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας που πραγματοποίησε η Palmos Analysis για λογαριασμό της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, ο πληθυσμός της περιοχής συρρικνώθηκε κατά 5,7% σε σχέση με το 2011. Οι μεγαλύτερες μειώσεις καταγράφηκαν στους νομούς Σερρών, Κιλκίς και Πέλλας, με τη Νέα Ζίχνη Σερρών να σημειώνει την υψηλότερη απώλεια, φτάνοντας το 33%. Από τους 38 δήμους της Περιφέρειας, μόνο οι επτά παρουσίασαν σχετική αύξηση πληθυσμού, κυρίως στα ανατολικά και δυτικά προάστια της Θεσσαλονίκης, καθώς και ο Δήμος Κασσάνδρας στη Χαλκιδική.
Οι αιτίες πίσω από την υπογεννητικότητα και τη μετανάστευση
Οι βασικές αιτίες για την ένταση του δημογραφικού φαινομένου είναι η μείωση των γεννήσεων και η ταυτόχρονη μετανάστευση νέων, τόσο προς την Αθήνα όσο και στο εξωτερικό. Κοινή συνισταμένη και των δύο αυτών παραγόντων είναι η έλλειψη επαγγελματικών ευκαιριών και οι περιορισμένες προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης στην περιοχή. Χαρακτηριστικά, από το δείγμα της δημοσκόπησης, έξι στους 10 που δεν έχουν παιδιά δήλωσαν ότι επιθυμούν να αποκτήσουν, με το 56% να θέλει ιδανικά δύο παιδιά. Το ποσοστό αυτό εκτοξεύεται στο 71% για τις ηλικίες 17-34 και στο 68% για τις ηλικίες 35-44, υποδηλώνοντας μια ισχυρή επιθυμία για τεκνοποίηση που όμως δεν υλοποιείται.
Ο βασικός λόγος για τον οποίο το 39% των ερωτηθέντων επιλέγει να μην αποκτήσει παιδιά ή δηλώνει αβέβαιο, είναι η πεποίθηση ότι δεν θα αντεπεξέλθει οικονομικά στην ανατροφή τους. Άλλοι λόγοι περιλαμβάνουν προσωπικούς λόγους (30%), έλλειψη ετοιμότητας για γονεϊκό ρόλο (23%), επιθυμία να μην κάνουν καθόλου παιδιά (19%), φόβο στέρησης προσωπικής/κοινωνικής ζωής (15%) και αδυναμία ανταπόκρισης σε επαγγελματικές υποχρεώσεις (12%).
Η αξιολόγηση των προβλημάτων από τους κατοίκους
Οι ίδιοι οι κάτοικοι της Κεντρικής Μακεδονίας αξιολογούν τη μείωση και γήρανση του πληθυσμού ως το δεύτερο σημαντικότερο πρόβλημα της περιοχής τους, μαζί με την ανεργία. Το πρόβλημα της δημογραφικής συρρίκνωσης, με περισσότερους θανάτους από γεννήσεις, παρατηρείται και σε άλλες περιοχές της χώρας, όπως στην Αρκαδία. Το μεγαλύτερο πρόβλημα, με διαφορά, είναι η ακρίβεια και η χαμηλή αγοραστική δύναμη, που συγκεντρώνει το 69% των απαντήσεων. Περίπου οι μισοί πιστεύουν ότι η έλλειψη αξιοπρεπών και καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας είναι η βασικότερη αιτία του δημογραφικού. Επιπλέον, αναφέρουν την πεποίθηση ότι οι νέοι επιλέγουν γενικά να μην κάνουν παιδιά (40%) και την έλλειψη προοπτικών οικονομικής ανάπτυξης (28%), καθώς και τις ανεπαρκείς υποδομές Υγείας και Παιδείας (18%).
Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τους αναλυτές και τους τοπικούς φορείς είναι η υψηλή πρόθεση μετανάστευσης, ειδικά στις νεότερες ηλικίες. Περίπου ένας στους πέντε ερωτηθέντες δήλωσε ότι σχεδιάζει να αλλάξει περιοχή, ποσοστό που εκτοξεύεται στο 50% για την ομάδα 17-34 ετών και στο 33% για την ομάδα 35-44 ετών. Το 35% θα ήθελε να μεταναστεύσει στο εξωτερικό, το 28% εκτός Περιφέρειας και το 29% εντός της Κεντρικής Μακεδονίας, αλλά σε άλλη περιοχή. Οι κύριοι λόγοι για τη φυγή είναι το εργασιακό περιβάλλον (43%), προσωπικοί λόγοι (34%) και οι υποβαθμισμένες υποδομές και κοινωνική/πολιτιστική ζωή (22%).
Προτάσεις για την αναστροφή του φαινομένου
Για την αναστροφή του φαινομένου, οι κάτοικοι προτείνουν κυρίως μέτρα οικονομικής υποστήριξης των νοικοκυριών και της περιοχής. Συγκεκριμένα, το 47% επέλεξε την αύξηση του επιδόματος τεκνοποίησης, το 46% την παροχή κινήτρων για την εγκατάσταση εργαζομένων στην περιοχή, ενώ το 44% και το 40% ζήτησαν βοήθεια για το στεγαστικό πρόβλημα και κίνητρα για επιχειρήσεις αντίστοιχα. Λιγότεροι αναφέρθηκαν σε κοινωνικές παροχές, όπως η αύξηση της άδειας μητρότητας (περίπου ένας στους τρεις) και η δημιουργία δημόσίων υποδομών ολοήμερης φροντίδας βρεφών και νηπίων (ένας στους πέντε).
Αξιολογώντας τα ήδη ληφθέντα μέτρα, οι ερωτηθέντες γονείς βρήκαν πιο αποτελεσματικά τα μέτρα κοινωνικής και οικονομικής προστασίας των οικογενειών. Είναι ενδιαφέρον ότι οι γυναίκες αξιολόγησαν υψηλότερα την άδεια μητρότητας σε σχέση με τους άνδρες, ενώ και τα δύο φύλα αναφέρθηκαν στην ανάγκη για μέτρα ενίσχυσης της γονιμότητας. Η αντιπεριφερειάρχης Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Μελίνα Δερμεντζοπούλου, τόνισε ότι τα αποτελέσματα της έρευνας θα αποτελέσουν τη βάση για την εκπόνηση του Περιφερειακού Σχεδίου Δράσης για το Δημογραφικό. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε, «στο εξής, όλες οι πολιτικές και οι δράσεις μας θα έχουν αυτή τη στόχευση, θα τίθενται κάτω από την “ομπρέλα” της αντιμετώπισης του μείζονος προβλήματος: του δημογραφικού», υπογραμμίζοντας την δέσμευση της τοπικής αυτοδιοίκησης στην αντιμετώπιση της κρίσης.
🛡️ Το παρόν άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν υποκαθιστά την επίσημη νομική ή φοροτεχνική συμβουλή
