Τέσσερα χρόνια μετά την ψήφιση του νόμου, η συνεπιμέλεια των παιδιών έχει αλλάξει ριζικά τις αποφάσεις των δικαστηρίων και την καθημερινότητα πολλών οικογενειών, ενώ ο στόχος παραμένει το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού. Στην πράξη, οι δικαστικές διατάξεις οδηγούν σε μοντέλα όπου το παιδί μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στους δύο γονείς, και νόμος 4800/2021 αποτελεί την κεντρική νομική βάση για αυτές τις ρυθμίσεις, λένε στην «Κ» δικηγόροι και ψυχολόγοι.
Αλλαγές στις δικαστικές αποφάσεις
Σε αρκετές υποθέσεις τα δικαστήρια αποδίδουν από κοινού άσκηση της μέριμνας αντί για την παλαιότερη αποκλειστική επιμέλεια, εφαρμόζοντας και πρακτικά σχήματα εναλλασσόμενης διαμονής. Ένα τυπικό παράδειγμα περιλαμβάνει εβδομαδιαίες διανυκτερεύσεις και συγκεκριμένα διατάξεις για διαμονή που έχουν στόχο τη σταθερότητα του παιδιού, ενώ σε μεμονωμένες αποφάσεις ορίζονται προσεκτικά οι ημέρες και ώρες.
Σε μια πρόσφατη υπόθεση το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών όρισε συγκεκριμένο πρόγραμμα διαμονής, με διανυκτερεύσεις Τρίτης-Τετάρτης και αλλαγές τα Σαββατοκύριακα, προκειμένου να διατηρείται η επαφή και με τους δύο γονείς. Παράλληλα, το δικαστήριο έλαβε υπόψη το ωράριο εργασίας και τις ανάγκες του παιδιού, και σε κάθε περίπτωση προέταξε το συμφέρον του τέκνου. Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών
Πρακτικές συνέπειες για τις οικογένειες
Η αλλαγή του νομικού πλαισίου έχει μεταβάλει ρόλους εντός του σπιτιού, με μειωμένες μονομερείς απαιτήσεις προς τις μητέρες όταν το παιδί ζει και στο σπίτι του πατέρα, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις της Ροζίτα Σπινάσα. Ειδικοί επισημαίνουν ότι η εναλλασσόμενη κατοικία συχνά σημαίνει ανακατανομή καθημερινών ευθυνών και αλλαγή σε ρουτίνες.
Πολλοί γονείς αναφέρουν ότι, με την πάροδο του χρόνου, ο πατέρας συχνά αναλαμβάνει πρωτοβουλίες που δεν υπήρχαν πριν, στοιχείο που ειδικοί θεωρούν ότι ενισχύει τη σχέση με το παιδί και τη συνέχεια φροντίδας. Παράλληλα, ο νόμος προβλέπει ελάχιστο χρόνο επικοινωνίας, συνήθως περίπου ένα τρίτο του χρόνου, για τον γονέα που δεν διαμένει κυρίως με το παιδί, ώστε να διατηρείται η επαφή.
Επιφυλάξεις και νομικές εντάσεις
Ορισμένες οργανώσεις και νομικοί τονίζουν ότι η εφαρμογή του νόμου έχει προκαλέσει αύξηση δικαστικών διαφορών και δαπανών, με τον ΣΥΓΑΠΑ να εκφράζει ανησυχίες για την επιβάρυνση των διαδικασιών. Η υποχρεωτική προσέγγιση της διαμεσολάβησης και οι επακόλουθες προσφυγές στα δικαστήρια έχουν οδηγήσει, σύμφωνα με αναφορές, σε παρατεταμένες δικαστικές μάχες.
Προτεινόμενο Νέα σημάδια κινδύνου στην υπόθεση της Lindsey Halligan
Αντίθετα, δικηγόροι που δουλεύουν με οικογενειακές υποθέσεις τονίζουν ότι η οικογενειακή διαμεσολάβηση πολλές φορές αποφεύγει το δικαστήριο και εδραιώνει συμφωνίες με δικαστική ισχύ όταν χρειαστεί, μειώνοντας την ψυχοφθορά για το παιδί και τους γονείς. οικογενειακή διαμεσολάβηση
Κίνδυνοι σε περιπτώσεις βίας
Επαγγελματίες ψυχικής υγείας επισημαίνουν ότι η συνεπιμέλεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως απειλή από βίαιους συντρόφους, με συνέπεια κάποιες γυναίκες να διστάζουν να καταγγείλουν κακοποίηση, φοβούμενες για την τύχη των παιδιών. Η Άννα Μαμάη, ψυχολόγος, έχει συναντήσει περιπτώσεις όπου ο φόβος της συνεπιμέλειας κρατάει θύματα σε τοξικές σχέσεις.
Για το λόγο αυτό, σε υποθέσεις όπου υπάρχουν ενδείξεις βίας ή παραμέλησης, τα δικαστήρια και οι επαγγελματίες προτείνουν εξατομικευμένη προσέγγιση και προστατευτικά μέτρα, βάζοντας ως προτεραιότητα την ασφάλεια και τη σταθερότητα του παιδιού. ενδοοικογενειακή βία
Συνεπιμέλεια ως εργαλείο συνεργασίας
Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις όπου η συνεπιμέλεια ενθάρρυνε τη συνεργασία: όπως σημειώνει ο Δημήτριος Δουλιώτης, μετά από δικαστική απόφαση συνεπιμέλειας, γονείς με έντονες συγκρούσεις βελτίωσαν την επικοινωνία τους προς το συμφέρον του παιδιού. Η συνεπιμέλεια, κατά την άποψή του, θέτει τους γονείς σε ισότιμη αφετηρία και περιορίζει την κατάχρηση εξουσίας.
Παράλληλα, ο νόμος δεν εφαρμόζει τον ίδιο τρόπο σε συναινετικά διαζύγια, όπου οι γονείς μπορούν να καταθέσουν συμβολαιογραφικές συμφωνίες για τη ρύθμιση των σχέσεων, διατηρώντας ευελιξία σε θέματα όπως η εκπαίδευση και η υγεία των παιδιών. Δημήτριος Δουλιώτης
Η εμπειρία των τελευταίων ετών δείχνει ότι η συνεπιμέλεια έχει μεταβάλει νόρμες και πρακτικές, φέρνοντας νέες προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες για πιο ενεργή παρουσία και των δύο γονέων στη ζωή του παιδιού, με επίκεντρο πάντα την προστασία της παιδικής ψυχικής υγείας.
