Τρία εναλλακτικά σενάρια για το τοπικό πολεοδομικό σχέδιο του Δήμου Μεγίστης παρουσιάστηκαν πρόσφατα στο Καστελλόριζο, με στόχο την επίλυση πολεοδομικών εκκρεμοτήτων και την ενίσχυση των δυνατοτήτων ανάπτυξης του νησιωτικού συμπλέγματος. Το σχέδιο προβλέπει σημαντικές παρεμβάσεις σε υποδομές και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, ενώ ο γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού, Ευθύμης Μπακογιάννης, μετέβη στο νησί για συμβολικούς λόγους.
Η παρουσίαση αυτών των εναλλακτικών σεναρίων έρχεται ως συνέχεια μιας μακροχρόνιας ανάγκης για ολοκληρωμένο πολεοδομικό σχεδιασμό σε απομακρυσμένες περιοχές, ιδίως σε νησιά όπως το Καστελλόριζο, τα οποία αντιμετωπίζουν μοναδικές προκλήσεις στην εξισορρόπηση της ανάπτυξης με την προστασία του περιβάλλοντος και τη διατήρηση της ιστορικής τους ταυτότητας.
Αυτή η πρωτοβουλία είναι ζωτικής σημασίας για νησιά που έχουν βιώσει σημαντικές δημογραφικές αλλαγές τις τελευταίες δεκαετίες.
Οι προτεραιότητες του νέου σχεδίου
Το νέο πολεοδομικό σχέδιο του νησιωτικού συμπλέγματος του Δήμου Μεγίστης θέτει ως βασικές προτεραιότητες την επίλυση πολεοδομικών εκκρεμοτήτων, όπως η οριοθέτηση του οικισμού, και την ενίσχυση των δυνατοτήτων ανάπτυξης του πρωτογενούς τομέα. Παράλληλα, προβλέπεται η ενίσχυση των υποδομών σε κρίσιμους τομείς όπως η διαχείριση υδάτων, λυμάτων και απορριμμάτων.
Η παρουσία του γενικού γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού, Ευθύμη Μπακογιάννη, στο Καστελλόριζο κατά την παρουσίαση των τριών εναλλακτικών σεναρίων, υπογραμμίζει τη συμβολική σημασία που αποδίδεται στην ανάπτυξη του ακριτικού νησιού.
Οι βασικές προτάσεις ανά τομέα
Ανάμεσα στις σημαντικότερες προτάσεις του πολεοδομικού σχεδίου είναι η οριοθέτηση του οικισμού της Μεγίστης και η κύρωση του δικτύου κοινόχρηστων χώρων του. Ενώ σε αυτή την πρώτη φάση δεν προτείνεται επέκταση του οικισμού, το ενδεχόμενο αυτό θα εξεταστεί αναλυτικότερα στη δεύτερη φάση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το νησί, με 600 κατοίκους σήμερα, αριθμούσε περίπου 15.000 κατοίκους το 1920, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη για προσαρμοσμένο σχεδιασμό.
Ένα άλλο σημαντικό σημείο αφορά στην πρόταση για τη χρήση έκτασης στο Μανδράκι, όπου θα δημιουργηθούν κτίρια για τη στέγαση δημοσίων υπαλλήλων που εργάζονται στο νησί. Παράλληλα, ο λιμενίσκος του Μανδρακίου θα αξιοποιηθεί ως αλιευτικό καταφύγιο, ενισχύοντας τον πρωτογενή τομέα και τις τοπικές κοινότητες.
Αυτή η πρωτοβουλία μπορεί να συνδεθεί με ευρύτερα σχέδια στήριξης στέγασης για προσωπικό σε απομακρυσμένες περιοχές.
Το σχέδιο προβλέπει επίσης τη δημιουργία μιας νέας θέσης λιμένα βορειοδυτικώς του οικισμού, με σκοπό την αποσυμφόρηση του Κορδονιού. Στη νέα αυτή θέση προτείνεται να διερευνηθεί και η λειτουργία υδατοδρομίου, προσφέροντας νέες δυνατότητες μεταφορών και τουριστικής ανάπτυξης.
Προτεινόμενο Εκτός Σχεδίου Δόμηση: Ριζικές Αλλαγές το 2026 και ο Κίνδυνος για Χιλιάδες Ιδιοκτήτες
Επιπλέον, προβλέπεται η χρήση δημοτικών εκτάσεων και κτιρίων για την κάλυψη κοινόχρηστων και κοινωφελών αναγκών, καθώς και η δημιουργία βιολογικού καθαρισμού, ένα κρίσιμο έργο υποδομής για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας και την προστασία του περιβάλλοντος.
Μια καινοτόμος πρόταση αφορά στη δημιουργία συνεδριακών εγκαταστάσεων στο νησί. Λόγω του ακριτικού χαρακτήρα του, το Καστελλόριζο θα μπορούσε να αναπτύξει τον συνεδριακό τουρισμό, προσελκύοντας επισκέπτες και ενισχύοντας την τοπική οικονομία με έναν ποιοτικό τρόπο.
Οι προκλήσεις και ο αντίκτυπος
Το πολεοδομικό σχέδιο λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες του νησιού, καθώς το 88,8% της έκτασής του είναι χαρακτηρισμένο δασικό, ενώ η νήσος Ρω αποτελεί καταφύγιο άγριας ζωής. Επίσης, ολόκληρο το Καστελλόριζο, η Ρω και η Στρογγύλη, μαζί με τον θαλάσσιο χώρο τους, είναι ενταγμένα στο δίκτυο Natura 2000.
Αυτοί οι περιβαλλοντικοί περιορισμοί καθιστούν τον σχεδιασμό ιδιαίτερα πολύπλοκο και απαιτούν ισορροπημένες λύσεις που να σέβονται το φυσικό κάλλος και τη βιοποικιλότητα.
Αναλυτές πολεοδομικού σχεδιασμού επισημαίνουν ότι η ενσωμάτωση τέτοιων προτάσεων σε ένα τόσο ευαίσθητο περιβάλλον απαιτεί λεπτομερή μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες, ώστε να διασφαλιστεί η βιώσιμη ανάπτυξη. Η ανάγκη για ορθολογική διαχείριση της γης είναι επιτακτική, ειδικά υπό το πρίσμα των ριζικών αλλαγών στην εκτός σχεδίου δόμηση που αναμένονται.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι αναφορές του πολεοδομικού σχεδίου στον «εθνικό ρόλο» του συμπλέγματος ως «φανοστάτη» της ελληνικής και ευρωπαϊκής επικράτειας, αναδεικνύοντας την γεωπολιτική του σημασία. Το σχέδιο επιδιώκει την ανάδειξη της ταυτότητας του συμπλέγματος, ενισχύοντας παράλληλα την ακτινωτή του ανάπτυξη.
Το μέλλον του ακριτικού νησιού
Το τοπικό πολεοδομικό σχέδιο για το Καστελλόριζο αποτελεί ένα κρίσιμο εργαλείο για τη μελλοντική ανάπτυξη του νησιού, προσφέροντας λύσεις σε χρόνιες εκκρεμότητες και ανοίγοντας νέους δρόμους για την οικονομία και την κοινωνία. Η υλοποίηση των προτάσεων, με σεβασμό στο περιβάλλον και την ιστορία του τόπου, αναμένεται να συμβάλει στην αναζωογόνηση του ακριτικού νησιού, διασφαλίζοντας ένα βιώσιμο μέλλον για τους κατοίκους του και ενισχύοντας τον εθνικό του ρόλο.
