Η αγορά των ιδιαίτερων μαθημάτων για το International Baccalaureate (IB) στα ιδιωτικά σχολεία έχει εκτοξευθεί, με τιμές που αγγίζουν τα 150 ευρώ για μιάμιση ώρα και κόστος έως 3.000 ευρώ για «υποστηριζόμενες» εργασίες. Αυτή η «βαθμοθηρία» δημιουργεί τεράστια οικονομική πίεση στις οικογένειες και αμφισβητεί την ίδια τη φιλοσοφία του προγράμματος, ωθώντας τους μαθητές σε έναν ατελείωτο κύκλο φροντιστηρίου.
Το «χρηματιστήριο» των ιδιαίτερων μαθημάτων για το IB
Η απόφαση να ενταχθεί ένα παιδί στο πρόγραμμα του International Baccalaureate (IB) σε ιδιωτικό σχολείο, που κάποτε θεωρούνταν μια επιλογή που καλλιεργούσε την κριτική σκέψη και την αυτονομία, έχει μετατραπεί σε έναν μονόδρομο εξωσχολικής ενίσχυσης. Όπως μας αφηγείται η Άλκηστη, μητέρα μαθήτριας που ενδιαφέρθηκε για το πρόγραμμα, η αρχική της αισιοδοξία για ένα σύστημα χωρίς «παπαγαλία» γρήγορα διαψεύστηκε.
Στις συζητήσεις με άλλους γονείς, τα ιδιαίτερα μαθήματα δεν ήταν πλέον μια επιλογή για όσους «ζορίζονταν», αλλά μια απαραίτητη προϋπόθεση από την αρχή του προγράμματος. Η ανάγκη για άμεση «κράτηση» συγκεκριμένων καθηγητών, που διδάσκουν σε άλλα IB ιδιωτικών σχολείων, υπογραμμίζει την ένταση αυτής της αγοράς, με πολλούς να είναι ήδη «κλεισμένοι» για την επόμενη διετία.
Η ανάπτυξη αυτής της παραοικονομίας γύρω από το IB δεν είναι ένα μεμονωμένο φαινόμενο. Αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη τάση στην ελληνική εκπαίδευση, όπου η πίεση για εισαγωγή σε κορυφαία πανεπιστήμια, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, οδηγεί σε μια ακραία εξάρτηση από την εξωσχολική ενίσχυση.
Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές σε προγράμματα υψηλών απαιτήσεων όπως το IB, όπου η θεωρητική αυτονομία του μαθητή έρχεται σε σύγκρουση με την πραγματικότητα της ανταγωνιστικής βαθμοθηρίας, δημιουργώντας ένα άγχος προσδοκιών που συχνά οδηγεί σε ψυχολογική εξουθένωση.
Το κόστος της «βαθμοθηρίας»: Αριθμοί και παραδείγματα
Οι τιμές για τους καθηγητές του IB είναι εξωφρενικές. Κυμαίνονται από 100-120 ευρώ την ώρα, φτάνοντας έως και τα 150 ευρώ για μιάμιση ώρα, ακόμα και για μαθήματα μέσω Zoom. Επιπλέον, πολλοί μαθητές παρακολουθούν προγράμματα προετοιμασίας το καλοκαίρι πριν την έναρξη του IB, με κόστος που ανέρχεται στα 2.000 ευρώ.
Όπως διαπίστωσε η Άλκηστη, προσθέτοντας αυτά τα κόστη στα δίδακτρα του προγράμματος (13.000 έως 16.000 ευρώ), η οικογένειά της θα έπρεπε να πληρώνει ουσιαστικά ένα δεύτερο ιδιωτικό σχολείο για τα απογευματινά μαθήματα. Αυτή η οικονομική επιβάρυνση, σε συνδυασμό με την πίεση, την οδήγησε στην απόφαση να μην εντάξει την κόρη της στο IB, καθώς δεν θα μπορούσε να αντεπεξέλθει και στις προπονήσεις του αθλήματος που αγαπάει.
Η αγορά αυτή δεν περιορίζεται στα μαθήματα. Ο Βαγγέλης, καθηγητής ιδιαίτερων μαθημάτων IB από το 2013, χρεώνει σήμερα 60 ευρώ την ώρα και αναλαμβάνει να βοηθήσει στις εργασίες, χωρίς όμως να τις γράφει εξ ολοκλήρου. Ωστόσο, γονείς αναφέρουν ότι έχουν λάβει προσφορές για έτοιμες εργασίες, προσαρμοσμένες στο παιδί τους, με κόστος που φτάνει τα 3.000 ευρώ.
Υπάρχουν ακόμα και περιπτώσεις όπου για το μάθημα της τέχνης, γονείς προσέλαβαν νεαρό ζωγράφο για να δημιουργήσει τα έργα του μαθητή. Αυτή η φορολογική επιβάρυνση και η ανάγκη για επιπλέον οικονομική στήριξη, αποκαλύπτει μια στρεβλή πραγματικότητα.
Το φαινόμενο επεκτείνεται και στην προετοιμασία για τις αιτήσεις στα πανεπιστήμια. Παρόλο που τα σχολεία διαθέτουν εξειδικευμένους συμβούλους, πολλοί γονείς προσλαμβάνουν εξωτερικούς συμβούλους με κόστος περίπου 6.000 ευρώ για όλη την προετοιμασία, ενώ έχουν εμφανιστεί και σύμβουλοι από το εξωτερικό που χρεώνουν 15.000 ευρώ, με μια περίπτωση να φτάνει ακόμα και τα 35.000 ευρώ.
Προτεινόμενο Κλειστά σχολεία στις 6/11: Ο λόγος
Αυτοί οι σύμβουλοι καθοδηγούν τα παιδιά και τους γονείς για τις δραστηριότητες που πρέπει να κάνουν ώστε να «χτίσουν» μια δυνατή αίτηση για τα κορυφαία, κυρίως αμερικανικά, πανεπιστήμια.
Ο αντίκτυπος στην ψυχολογία των μαθητών και το εκπαιδευτικό σύστημα
Οι γονείς που μίλησαν μαζί μας επιβεβαιώνουν ότι σχεδόν όλοι οι μαθητές του IB κάνουν ιδιαίτερα, είτε σε ένα-δύο μαθήματα είτε στα περισσότερα. Ο λόγος είναι ξεκάθαρος: ο στόχος είναι το «πολυπόθητο 7άρι», ο ανώτατος βαθμός του IB, απαραίτητος για την εισαγωγή στα καλύτερα πανεπιστήμια του εξωτερικού.
Όπως εξηγεί μια μητέρα, τα παιδιά που δεν κάνουν ιδιαίτερα, ανταγωνίζονται ουσιαστικά τον καθηγητή που έχει ο συμμαθητής τους στο σπίτι. Η ύλη είναι μεγάλη, οι χρόνοι πιεσμένοι, και οι περισσότεροι καθηγητές του σχολείου θεωρούν δεδομένο ότι οι μαθητές έχουν εξωσχολική βοήθεια, με αποτέλεσμα να «τρέχουν» την ύλη με ασφυκτικούς ρυθμούς.
Αυτό οδηγεί σε αυξημένες ανάγκες υποστήριξης για τους μαθητές.
Τα ιδιωτικά σχολεία, θεωρητικά, προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο με ενισχυτική διδασκαλία τα απογεύματα. Ωστόσο, αυτή η προσπάθεια συχνά δεν βρίσκει ανταπόκριση και διακόπτεται. Ένας καθηγητής του IB μας εξήγησε ότι τα σχολεία γνωρίζουν καλά πως τα ιδιαίτερα μαθήματα εξασφαλίζουν ένα σημαντικό έξτρα εισόδημα για το προσωπικό τους, διατηρώντας μια κατάσταση «βολική και για τις δύο πλευρές».
Η μόνη αυστηρότητα που επιδεικνύεται είναι στην απαγόρευση στους καθηγητές να κάνουν ιδιαίτερα σε μαθητές του δικού τους σχολείου, αν και, όπως αναφέρουν γονείς, το φαινόμενο συνεχίζεται.
Από την εμπειρία μας με παρόμοιες καταστάσεις, η υπερβολική εξάρτηση από τα ιδιαίτερα συχνά υπονομεύει την αυτοπεποίθηση των μαθητών και την ικανότητά τους να αναπτύξουν αυτόνομη κριτική σκέψη. Παρατηρούμε ότι, ενώ αρχικά προσφέρει μια αίσθηση ασφάλειας, μακροπρόθεσμα μπορεί να οδηγήσει σε ψυχολογική εξουθένωση και την πεποίθηση ότι η επιτυχία είναι εφικτή μόνο μέσω συνεχούς εξωτερικής βοήθειας, κάτι που επιβεβαιώνεται και από τις μαρτυρίες γονέων για βοήθεια ακόμη και στο πανεπιστήμιο.
Οι προκλήσεις και το μέλλον της εκπαίδευσης IB
Ο καθηγητής του IB αναγνωρίζει ότι αυτό το πρόβλημα είναι κυρίως ελληνικό και αποδίδει μεγάλο μερίδιο ευθύνης στους γονείς. «Τους πιάνει μια υστερία το παιδί τους να πάει στα καλύτερα πανεπιστήμια, να πάρει τον τέλειο βαθμό», τονίζει. Αυτή η κατάσταση δημιουργεί μια άκρως προβληματική δυναμική, καθώς αλλάζει την ουσία του μαθήματος και υπονομεύει τους στόχους του IB για καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και του ερευνητικού πνεύματος.
Το αποτέλεσμα είναι παιδιά που υπόκεινται σε απίστευτη καταπίεση και τελικά πιστεύουν ότι μόνο με αυτή την υπερπληθώρα βοήθειας μπορούν να επιτύχουν στη ζωή.
Η πιο ανησυχητική διαπίστωση είναι ότι αυτή η εξάρτηση συνεχίζεται ακόμα και όταν οι μαθητές εισάγονται σε κορυφαία πανεπιστήμια. Όπως αποκαλύπτουν δύο γονείς, «τα περισσότερα παιδιά συνεχίζουν διαδικτυακά να παίρνουν βοήθεια – όπως ακριβώς έκαναν και στο σχολείο».
Οι απαιτήσεις για τις αιτήσεις στα πανεπιστήμια είναι επίσης «τρελές», οδηγώντας σε αναπόφευκτες υπερβολές και ψέματα στις εξωσχολικές δραστηριότητες. Ενώ αυτό δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο, η έκταση του ψεύδους στην Ελλάδα φαίνεται να είναι μεγαλύτερη.
Η εκτίμησή μας είναι ότι αυτή η ακραία βαθμοθηρία, που μετατρέπει την εκπαίδευση σε ένα ακριβό «παιχνίδι», όχι μόνο επιβαρύνει οικονομικά τις οικογένειες αλλά και υπονομεύει την αυθεντική μάθηση και την πνευματική ανάπτυξη των νέων, δημιουργώντας φοιτητές που δεν έχουν μάθει να βασίζονται στις δικές τους δυνάμεις για διεθνείς σπουδές και ακαδημαϊκή πορεία.
