- Ημερίδα για τη θωράκιση των δημοκρατικών θεσμών από Ίδρυμα Μαραγκοπούλου και Ίδρυμα Κυριαζή.
- Κρίση θεσμών λόγω γεωπολιτικών εντάσεων, κλιματικής κρίσης και τεχνολογικών εξελίξεων.
- Δικαιοσύνη και ΜΜΕ αντιμετωπίζουν πιέσεις από πολλούς παράγοντες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη.
- Οι παγκόσμιοι θεσμοί εξασθενούν, ενώ η κρίση τροφοδοτεί τη Δημοκρατία.
- Ανάγκη για διαρκή διάλογο και προσαρμογή των δομών για τη βιωσιμότητα της δημοκρατίας.
Στην ημερίδα «Η δημοκρατία απέναντι στις σύγχρονες προκλήσεις», που συνδιοργανώθηκε από το Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και το Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Αρτέμιδος Κυριαζή, αναδείχθηκε η κρίσιμη σημασία της θωράκισης των δημοκρατικών θεσμών. Κορυφαίες προσωπικότητες, όπως η τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ο πρόεδρος του ΣτΕ Μιχάλης Πικραμένος και ο διευθυντής της «Κ» Αλέξης Παπαχελάς, ανέπτυξαν τις απόψεις τους για τις σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν η Δικαιοσύνη, τα ΜΜΕ και οι παγκόσμιοι κανόνες.
Αυτή η συζήτηση για τη θωράκιση των δημοκρατικών θεσμών έρχεται σε μια περίοδο όπου οι παγκόσμιες αναταράξεις και οι τεχνολογικές εξελίξεις θέτουν υπό αμφισβήτηση τις παραδοσιακές δομές εξουσίας και πληροφόρησης, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη για αναστοχασμό και προσαρμογή. Η ημερίδα αποτέλεσε ένα βήμα για την ανάδειξη των πιέσεων που δέχονται οι πυλώνες της δημοκρατίας, από τη δικαιοσύνη έως τα μέσα ενημέρωσης, και την αναζήτηση λύσεων.
Οι αιτίες της κρίσης και οι γεωπολιτικές εντάσεις
Τις αιτίες της κρίσης θεσμών που βιώνει σήμερα ο κόσμος έθεσε προς συζήτηση η τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, κατά το τελευταίο τραπέζι της ημερίδας. Η κ. Σακελλαροπούλου υπογράμμισε ότι «ζούμε σε συναρπαστικούς καιρούς, σε μια εποχή με γεωπολιτικές εντάσεις, κλιματική κρίση και γενικά ζητήματα που κρύβουν προκλήσεις», αναδεικνύοντας το πολύπλευρο πλαίσιο εντός του οποίου καλούνται να λειτουργήσουν οι δημοκρατικοί θεσμοί.
Δικαιοσύνη και ΜΜΕ: Δύο πυλώνες υπό πίεση
Ο πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, Μιχάλης Πικραμένος, επισήμανε στην τοποθέτησή του τον επηρεασμό της Δικαιοσύνης στους δείκτες για το κράτος δικαίου και από άλλους παράγοντες. Όπως ανέφερε, «το κράτος δικαίου διαμορφώνεται με τη συμβολή περισσότερων παραγόντων. Εδώ θα μιλήσουμε για τη Δικαιοσύνη, αλλά συνυπάρχει με άλλους παράγοντες και άρα επηρεάζεται από αυτούς». Από την πλευρά του, ο διευθυντής της «Κ» Αλέξης Παπαχελάς αναφέρθηκε στην «τέλεια καταιγίδα» που αντιμετωπίζουν τα ΜΜΕ και στους παράγοντες που έχουν οδηγήσει σε αυτή. Τόνισε ότι την αντιμετωπίζουν «χωρίς πυξίδα αλλά ούτε και φάρο», επισημαίνοντας τις τεράστιες ανισότητες που έχουν εκδηλωθεί με πολλαπλές κρίσεις. Ειδική μνεία έκανε στην ανατροπή που έχουν φέρει τα social media για τα παραδοσιακά ΜΜΕ, τα οποία θα αντιμετωπίσουν και μια άλλη «καταιγίδα», την τεχνητή νοημοσύνη, με τον κίνδυνο να γίνουν «προμηθευτές περιεχομένου σε κολοσσούς».
Αυτό που αναδεικνύεται από τις τοποθετήσεις των ομιλητών είναι η κοινή ανησυχία για την αποδυνάμωση των παραδοσιακών εγγυητών της δημοκρατίας, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, με τους αναλυτές να επισημαίνουν την ανάγκη για άμεση και συντονισμένη δράση. Η πολυπλοκότητα των σύγχρονων προκλήσεων απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των θεσμών.
Κοσμογονικές αλλαγές και η φύση της Δημοκρατίας
Για μια περίοδο κοσμογονικών αλλαγών έκανε λόγο ο καθηγητής στη Σχολή Διεθνών Υποθέσεων του Sciences Po στο Παρίσι, πρόεδρος ΕΛΙΑΜΕΠ και ομότ. καθηγητής ΕΚΠΑ Λουκάς Τσούκαλης, υπογραμμίζοντας ότι «οι παγκόσμιοι θεσμοί και κανόνες εξασθενούν κάθε μέρα και περισσότερο». Τη θέση πως η κρίση αποτελεί συστατικό στοιχείο της Δημοκρατίας εξέφρασε ο αναπληρωτής καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ Γιώργος Καραβοκύρης. Ο κ. Καραβοκύρης ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «οι κρίσεις πληγώνουν τη Δημοκρατία, αλλά παράλληλα την τροφοδοτούν», προσθέτοντας ότι «η Δημοκρατία μοιάζει να αποπολιτικοποιείται», μια παρατήρηση που προκαλεί προβληματισμό για το μέλλον της πολιτικής συμμετοχής και εκπροσώπησης.
Η επόμενη μέρα για τους δημοκρατικούς θεσμούς
Η ημερίδα ανέδειξε με σαφήνεια ότι οι δημοκρατικοί θεσμοί αντιμετωπίζουν πολυεπίπεδες προκλήσεις, από τις γεωπολιτικές αναταράξεις και την κλιματική κρίση έως την επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης και την κρίση εμπιστοσύνης. Η ανάγκη για ενίσχυση και προσαρμογή των δομών είναι πιο επιτακτική από ποτέ, απαιτώντας έναν διαρκή διάλογο και τη συνεργασία όλων των φορέων για τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας και της βιωσιμότητας της δημοκρατίας στο μέλλον.
