Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φαίνεται ότι δεν θα ανακοινώσει εγκαίρως ποιες χώρες της ΕΕ θα λάβουν στήριξη για τα μεταναστευτικά προβλήματα, καθώς αξιωματούχοι επιβεβαίωσαν μια καθυστέρηση χωρίς σαφές χρονοδιάγραμμα. Ευρωπαϊκή νομοθεσία που προβλέπει προθεσμία έως την Τετάρτη δεν θα τηρηθεί, ενώ η συζήτηση για το πώς θα μοιραστούν τα μέτρα αλληλεγγύης συνεχίζεται υπό πολιτική πίεση.
Τι αναφέρουν οι αξιωματούχοι και η Επιτροπή
Ευρωπαίοι διπλωμάτες δήλωσαν, όπως μετέφερε η POLITICO, ότι η Επιτροπή ενδέχεται να υπερβεί την προκαθορισμένη προθεσμία, χωρίς όμως να διευκρινίζουν για πόσο. Η πληροφορία αυτή προέρχεται από συνομιλίες στο παρασκήνιο και αντικατοπτρίζει την δυσκολία συγκέντρωσης συναίνεσης μεταξύ των κρατών μελών.
Ο Επίτροπος για τη Μετανάστευση, Magnus Brunner, επιβεβαίωσε δημοσίως την ύπαρξη καθυστέρησης και απέφυγε να δώσει συγκεκριμένη ημερομηνία για την τελική συμφωνία. Σε σύντομη εμφάνισή του στο Λουξεμβούργο, σημείωσε ότι το ζητούμενο είναι η λειτουργικότητα της λύσης και όχι το εάν αυτή έρθει λίγες ημέρες νωρίτερα ή αργότερα, υπογραμμίζοντας την πρακτική προσέγγιση της Επιτροπής.
Η ομολογία αυτή δείχνει ότι η εφαρμογή του νέου πλαισίου για το άσυλο και τη μετανάστευση απαιτεί πολιτική διαπραγμάτευση και χρόνο, παρά την ύπαρξη δεσμευτικών προβλέψεων στον νόμο. Δεσμευτική προθεσμία σε νομοθεσία δεν σημαίνει πάντα αυτομάτως και άμεση υλοποίηση όταν εμπλέκονται σύνθετες πολιτικές ισορροπίες.
Πολιτικό περιβάλλον και επιρροές
Η απόφαση προκύπτει σε μια στιγμή έντονων πολιτικών αναταράξεων σε ορισμένα κράτη-μέλη, με τη μεταναστευτική ατζέντα να κυριαρχεί σε προεκλογικές συζητήσεις σε χώρες όπως η Γαλλία και η Ολλανδία. Η πολιτική αστάθεια σε αυτές τις χώρες καθιστά ευρύτερα τα κράτη μέλη πιο επιφυλακτικά απέναντι σε ορισμένα συμβιβαστικά μέτρα.
Στο περιθώριο των υπουργικών συνεδριάσεων που πραγματοποιήθηκαν στο Λουξεμβούργο, οι αρμόδιοι υπουργοί συζήτησαν για πρώτη φορά λεπτομερώς τις προτάσεις που συνδέονται με το νέο πακέτο μεταναστευτικής πολιτικής πριν από τη σύνοδο κορυφής των ηγετών στην Αθήνα και τις Βρυξέλλες —μία συνάντηση που αναμένεται αργότερα αυτόν τον μήνα. Υπουργικές διαβουλεύσεις επιδιώκουν να καλλιεργήσουν συμβιβασμούς πριν από τις τελικές αποφάσεις.
Η Βελγίδα υπουργός Μετανάστευσης, Anneleen Van Bossuyt, τόνισε ότι η επιτυχία του νέου πακέτου συνδέεται άμεσα με τη λειτουργία του κύκλου αλληλεγγύης, υπογραμμίζοντας πως η εφαρμογή των προβλεπόμενων μηχανισμών είναι κρίσιμη για την αξιοπιστία της πολιτικής ασύλου. Πολιτική αξιοπιστία και εμπιστοσύνη μεταξύ κρατών είναι βασικά στοιχεία για να ευοδωθούν οι συμφωνίες.
Προτεινόμενο Α, άρα γι’ αυτό είναι εκεί η μικρή τρύπα στην παραμάνα — γιατί δεν το ήξερα νωρίτερα;
Το σύστημα αλληλεγγύης και οι αριθμοί που προβληματίζουν
Το νέο πλαίσιο προβλέπει ότι τα κράτη της ΕΕ που δέχονται αυξημένη πίεση μπορούν να λάβουν βοήθεια από άλλα μέλη μέσω της αποδοχής μεταναστών ή με οικονομική και ανθρώπινη συνδρομή. Ωστόσο, η εφαρμογή του συστήματος συχνά συγκρούεται με το προηγούμενο καθεστώς των Dublin κανόνων, που ορίζει ποιο κράτος είναι αρμόδιο για την εξέταση μιας αίτησης ασύλου.
Στατιστικά στοιχεία της Eurostat εμφανίζουν μεγάλη ανισορροπία στην ανταπόκριση των κρατών: η Ιταλία έλαβε 42.807 αιτήματα επανεισδοχής ή ανάληψης υπόθεσης το 2024, αλλά μόλις 60 από αυτά έγιναν δεκτά. Η Ελλάδα παρουσίασε 17.163 αιτήματα και αποδέχθηκε μόνο 26.
Αυτά τα μεγέθη δημιουργούν έντονη πίεση στους κόλπους της Ένωσης και εξηγούν την ανάγκη για κοινές λύσεις. Στατιστική ανισορροπία αποκαλύπτει τη δυσλειτουργία στην ανταλλαγή αρμοδιοτήτων.
Η διαφωνία για το ποιες χώρες πρέπει να υποδεχτούν την ευθύνη και με ποιους όρους παραμένει βασικό εμπόδιο. Κάποια κράτη εκφράζουν δυσαρέσκεια προς την Ιταλία και την Ελλάδα για την καθυστέρηση ή την άρνηση στην εφαρμογή ορισμένων κανόνων, κάτι που περιπλέκει την εύρεση κοινού τόπου για την κατανομή των υποχρεώσεων. Διμερής δυσπιστία μεταξύ κρατών μελών δυσχεραίνει τις συνομιλίες.
Προς ποια κατεύθυνση κινείται η επόμενη φάση
Καθώς πλησιάζουν οι κρίσιμες ημερομηνίες και οι πολιτικές συγκυρίες σε ορισμένα κράτη επιβαρύνουν την εικόνα, η Επιτροπή και οι υπουργοί καλούνται να διαμορφώσουν προτάσεις που θα είναι τεχνικά εφαρμόσιμες και πολιτικά ανεκτές. Το ζήτημα δεν είναι απλώς νομικό αλλά και βαθιά πολιτικό, απαιτώντας συντονισμό που ξεπερνά τα όρια της γραφειοκρατίας.
Η επόμενη φάση θα εξαρτηθεί από την ικανότητα των κρατών μελών να συμφωνήσουν σε πρακτικά κριτήρια κατανομής βοήθειας και από το εάν θα υπάρξουν προσωρινές λύσεις για την αντιμετώπιση της άμεσης πίεσης στα σύνορα. Διυπουργική συνεργασία και σαφές χρονοδιάγραμμα εφαρμογής θα είναι καθοριστικά για την αποδοχή των αποφάσεων.
Η συζήτηση για την αλληλεγγύη στην ΕΕ παραμένει ανοιχτή και η καθυστέρηση δείχνει πόσο λεπτές είναι οι ισορροπίες μεταξύ νομικών υποχρεώσεων και πολιτικής διαχείρισης. Οι επόμενες εβδομάδες αναμένεται να ρίξουν φως στην τελική μορφή των προτάσεων και στην ετοιμότητα των κρατών μελών να τις υλοποιήσουν, χωρίς όμως προς το παρόν να υπάρχει τελική ημερομηνία. Ευρωπαϊκή απάντηση στο μεταναστευτικό θα προκύψει μέσα από συμβιβασμούς και πρακτικές λύσεις.
