Είκοσι χρόνια πεδίου εργασίας και οπτικής καταγραφής συνοψίζονται σε ένα ντοκιμαντέρ που φωτίζει τη ζωή στα Σφακιά, όπου η εθνογραφική έρευνα του Κωνσταντίνου Καλαντζή επιχειρεί να αποτυπώσει αντιφάσεις μεταξύ παράδοσης και σύγχρονης καθημερινότητας, ενώ το Το φιλόξενο βλέμμα αποτελεί προϊόν αυτής της μελέτης.
Βία και καθημερινότητα
Σε χωριά της ορεινής Κρήτης κατοίκους δηλώνουν πως οι οικογενειακές διαμάχες αλλάζουν την καθημερινότητα με τρόπο που οδηγεί σε ρήξεις του κοινωνικού ιστού, και στο πλαίσιο αυτό το φαινόμενο των οικογενειακών συνοδεύεται συχνά από μετακινήσεις νοικοκυριών.
Όταν εκδηλώνεται εχθροπραξία, παιδιά αναγκάζονται να μεγαλώσουν ως κλεισμένα στα σπίτια ενώ οι γονείς προσαρμόζουν τις πορείες τους ή εγκαταλείπουν την περιοχή, γεγονός που καταγράφει και το πεδίο έρευνας ως άμεση συνέπεια των συγκρούσεων και της αλλαγής διαδρομών που υιοθετούν οι οικογένειες, με αποτέλεσμα να παρατηρείται μετοίκηση των οικογενειών σε αρκετές περιπτώσεις.
Στην τοπική κοινωνία υπάρχει ένας άγραφος κανόνας που συχνά υπαγορεύει την έξοδο μιας οικογένειας μετά από μια πράξη βίας, πρακτική που ενισχύει την εσωτερική συνεννόηση των συγγενικών δικτύων χωρίς όμως να εξασφαλίζει πάντοτε συμφωνία και ειρήνη.
Όπλα και παράδοση
Σε δημόσιες τελετές και μεγάλα γλέντια τα όπλα εμφανίζονται συχνά πάνω στα τραπέζια, στοιχείο που συνδέεται με συγκεκριμένες τελετουργικές στιγμές και με την έννοια της τιμής, και για αυτό το λόγο η παρουσία όπλων στα γλέντια παραμένει αναγνωρίσιμη όπλα στα γλέντια στην καθημερινή εικόνα.
Τα τελευταία χρόνια όμως η είσοδος περισσότερων γυναικών στα ίδια τραπέζια σχετίζεται με περιορισμό της προβολής των όπλων, ταυτόχρονα με αλλαγές στις παραδοσιακές πρακτικές και τις κοινωνικές συμπεριφορές που τις περιβάλλουν, ενώ οι κάτοικοι αξιολογούν διαφορετικά αυτές τις μετατοπίσεις.
Προτεινόμενο Η Ελλάδα ξεκίνησε γεωτρήσεις φυσικού αερίου στο Ιόνιο Πέλαγος με συμμετοχή της ExxonMobil
Σε εθνικό επίπεδο το φαινόμενο έχει διπλή απεικόνιση: χαρακτηρίζεται ως κατάλοιπο παλαιότερων πρακτικών αλλά ταυτόχρονα προσελκύει μια βαθιά περιέργεια και δημοσιότητα, όπως φανερώνει η δημοφιλία συγκεκριμένων τηλεοπτικών σειρών που αναπαριστούν το θέμα και η σχετική κριτική απέναντι στην απλοποίηση της πραγματικότητας, ενώ η προβολή αυτή συνδέεται με τις αναπαραστάσεις της περιοχής τηλεοπτικές σειρές.
Τουρισμός και μετατόπιση αξιών
Υπάρχουν διαφορετικές φωνές για την επίδραση του τουρισμού, καθώς μερικοί κάτοικοι τον συνδέουν με μια ηπιότερη κοινωνική συμπεριφορά ενώ άλλοι τον θεωρούν κομμάτι της αλλαγής αξιακού συστήματος που ακολούθησε την ελευθερία της αγοράς μετά την δεκαετία του ’80 και τις οικονομικές ενισχύσεις.
Οι αιτίες που προκαλούν «οικογενειακά» δεν περιορίζονται πάντα σε σύγχρονες παράνομες δραστηριότητες, αφού συχνά εμφανίζονται ζωοκλοπές ή διαφωνίες για περιουσιακά, οι οποίες λειτουργούν ως αφορμές για ευρύτερα ζητήματα συμβολικής κυριαρχίας μέσα στο χωριό.
Ο Κωνσταντίνος Καλαντζής μιλάει στην «Κ» για την εμπειρία της έρευνας πεδίου και σημειώνει την ευγνωμοσύνη του προς όσους του άνοιξαν τις πόρτες, ενώ η οπτική εθνογραφία και οι δημόσιες προβολές του ντοκιμαντέρ λειτούργησαν ως χώρος συζήτησης και ανάγνωσης της τοπικής ζωής, στοιχείο που αποτυπώνεται και στις ανεπίσημες προβολές στα χωριά.
