Μια μεγάλη επιθεώρηση από την ευρωπαϊκή υπηρεσία δίωξης απάτης προκάλεσε νέες εντάσεις γύρω από τον τρόπο διαχείρισης των αγροτικών επιδοτήσεων στην Ελλάδα, καθώς οι έρευνες επικεντρώνονται στα γραφεία της OPEKEPE και των συμβολαίων που αφορούν την κατανομή κονδυλίων.
Έφοδος και επιχειρησιακός έλεγχος στα κεντρικά της OPEKEPE
Στελέχη της OLAF πραγματοποίησαν επίσημη επιθεώρηση στα γραφεία της OPEKEPE που διήρκεσε οκτώ ώρες, με την επιχείρηση να αναμένεται να συνεχιστεί την επόμενη ημέρα και να περιλαμβάνει αίτημα για έγγραφα σχετικά με την οργανωτική δομή και τις συμβατικές σχέσεις της υπηρεσίας.
Οι ερευνητές ζήτησαν συγκεκριμένα αρχεία που σχετίζονται με τις διαδικασίες πληρωμών και τους όρους ανάθεσης εργασιών, στοιχεία τα οποία, σύμφωνα με δύο Έλληνες αξιωματούχους που μίλησαν ανώνυμα, θεωρούνται κρίσιμα για την πορεία της έρευνας. Η OLAF απέφυγε να προβεί σε σχόλια επικαλούμενη το απόρρητο της διερεύνησης.
Η κινητοποίηση αυτή προστίθεται σε ένα ήδη φορτισμένο πλαίσιο ελέγχων, καθώς έχουν προηγηθεί παρεμβάσεις και από άλλους ευρωπαϊκούς και εθνικούς φορείς, δημιουργώντας ένα σύνθετο δίκτυο ερευνών γύρω από τις αγροτικές επιδοτήσεις.
Το μέγεθος της υπόθεσης και οι πολιτικές επιπτώσεις
Μέσα στη χρονιά αποκαλύφθηκε ότι χιλιάδες επιδοτήσεις καταβλήθηκαν σε δικαιούχους για εκτάσεις που δεν κατείχαν ή για αγροτικές εργασίες που δεν εκτελέστηκαν, μια πρακτική που οδήγησε σε μαζικές αμφισβητήσεις για τις εσωτερικές διαδικασίες ελέγχου. Τα δημοσιεύματα του POLITICO έχουν αναδείξει το ζήτημα από τον Φεβρουάριο, φέρνοντας την υπόθεση στο προσκήνιο.
Η πολιτική πίεση ήταν άμεση: παραιτήθηκαν αρκετοί υπουργοί και υφυπουργοί μετά από ενδείξεις εμπλοκής σε σχετικές πρακτικές, ενώ η υπόθεση διερευνάται παράλληλα από την Ευρωπαϊκή Δημόσια Εισαγγελία (EPPO). Σε μια προηγούμενη επιχείρηση της EPPO στα γραφεία της OPEKEPE τον Μάιο είχαν αναφερθεί ακόμη και περιστατικά φυσικής αντίστασης προς τους ερευνητές.
Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέβαλε πρόστιμο ύψους 400 εκατομμυρίων ευρώ στην Ελλάδα, κρίνοντας ότι υπήρχαν συστηματικές αδυναμίες στην περίοδο 2016-2023 στη διαχείριση των γεωργικών κονδυλίων.
Κίνδυνος απώλειας κονδυλίων και μέτρα της κυβέρνησης
Η Ελλάδα βρίσκεται υπό τον κίνδυνο απώλειας των πληρωμών της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής αν δεν προσκομίσει ένα βελτιωμένο σχέδιο δράσης που θα αποδείξει την ικανότητα αποτροπής εκτροπών των κονδυλίων. Η προθεσμία για την κατάθεση του αναθεωρημένου σχεδίου μετατέθηκε από την 2α Οκτωβρίου στην 4η Νοεμβρίου, δίνοντας περιθώριο για διορθωτικές κινήσεις.
Προτεινόμενο Το Αβγό που Επιλέγεις Καθορίζει αν Είσαι Ναρκισσιστής
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επισημάνει ότι δεν έχει λάβει το αναθεωρημένο έγγραφο και παραμένει σε επαφή με τις ελληνικές αρχές, ενώ ως τις 13 Οκτωβρίου δεν είχε ενημερωθεί επίσημα για μέτρα αναστολής ή ανακατεύθυνσης των πληρωμών. Αυτές οι δηλώσεις καταδεικνύουν την αμφιλεγόμενη διαχείριση και την ανάγκη για διαφανέστερες διαδικασίες.
Παράλληλα, το υπουργείο ανακοίνωσε την αναδρομική ακύρωση των επιδοτήσεων για το πρόγραμμα βιολογικής γεωργίας του 2024, μετά από μαζικές ψευδείς αιτήσεις. Το πρόγραμμα, που προέβλεπε προϋπολογισμό 287,5 εκατομμυρίων ευρώ για την περίοδο Ιουνίου 2024-Ιουνίου 2027, είχε προσελκύσει πάνω από 60.000 αιτήσεις και παραμένει ασαφές κατά πόσο θα καταβληθούν οι σχετικές πληρωμές το 2025.
Τι σημαίνουν οι έρευνες για τους αγρότες και τη διαχείριση των κονδυλίων
Οι συνεχείς έλεγχοι και τα πρόστιμα δημιουργούν αβεβαιότητα στον αγροτικό τομέα, με πολλούς παραγωγούς να αμφιβάλλουν για την αξιοπιστία των διαδικασιών χορήγησης επιδοτήσεων. Η ακύρωση των επιδοτήσεων για το 2024 έχει ήδη επηρεάσει δεκάδες χιλιάδες αιτήσεις και ενδέχεται να έχει συνέπειες στην παραγωγή και στον προγραμματισμό του 2025.
Η ανάγκη για ενίσχυση των εσωτερικών ελέγχων και για σαφείς κανόνες είναι εμφανής, καθώς φορείς της ΕΕ και ελληνικές αρχές επιδιώκουν να αποτρέψουν τη μεταβίβαση πόρων σε παράνομες πρακτικές. Σε αυτό το πλαίσιο, η συνεργασία μεταξύ OLAF, EPPO και εθνικών υπηρεσιών θεωρείται κρίσιμη για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης.
Προς την υποβολή σχεδίου δράσης και την επόμενη φάση
Η ελληνική κυβέρνηση καλείται να παραδώσει ένα σαφές και εφαρμόσιμο σχέδιο μέχρι την νέα προθεσμία, προκειμένου να αποφευχθεί η προσωρινή αναστολή ή απώλεια πόρων της ΚΑΠ. Η πορεία των ερευνών και οι επακόλουθες αποφάσεις θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό το αν η χώρα θα διατηρήσει την πρόσβαση στις ενισχύσεις.
Η εξέλιξη των ερευνών, μαζί με τις επιθεωρήσεις στο εσωτερικό της OPEKEPE και τις δηλώσεις της Επιτροπής, θα διαμορφώσουν το πλαίσιο των επόμενων μηνών, ενώ οι ενδιαφερόμενοι φορείς αναμένουν την υποβολή του αναθεωρημένου σχεδίου και τα στοιχεία που θα στηρίξουν την επαναφορά της αξιοπιστίας στις διαδικασίες κατανομής.
Η υπόθεση παραμένει σε εξέλιξη, με τις επόμενες κινήσεις των ευρωπαϊκών και ελληνικών αρχών να καθορίζουν την τελική πορεία των πληρωμών και την ανάκτηση της διαχειριστικής ορθότητας στο πλαίσιο των αγροτικών προγραμμάτων.
