Η Ελλάδα και η Ουκρανία υπέγραψαν μια ιστορική συμφωνία για την προμήθεια υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), καθιστώντας την Ελλάδα τον πρώτο κόμβο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συμμετέχει ενεργά στο σχέδιο των ΗΠΑ για την αντικατάσταση «κάθε τελευταίου μορίου ρωσικού αερίου» με αμερικανικό LNG.
Αυτή η κίνηση όχι μόνο διασφαλίζει τις ενεργειακές ανάγκες της Ουκρανίας ενόψει του χειμώνα, αλλά και αναδεικνύει τη γεωπολιτική σημασία της χώρας μας ως πύλη εισόδου ενέργειας για την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Η Σημασία της Συμφωνίας και ο «Κάθετος Διάδρομος»
Η υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ Αθήνας και Κιέβου την Κυριακή αποτελεί ένα σημαντικό ορόσημο για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Η Ουκρανία αποκτά άμεση πρόσβαση σε διαφοροποιημένες και αξιόπιστες ενεργειακές πηγές, ενώ η Ελλάδα ενισχύει τον ρόλο της ως κομβικός προμηθευτής για την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη με αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG).
Όπως δήλωσε ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, η χώρα μας μετατρέπεται σε κέντρο εφοδιασμού, αναδεικνύοντας τη γεωπολιτική της αναβάθμιση.
Αυτή η εξέλιξη δεν είναι τυχαία, αλλά αποτελεί το επιστέγασμα μιας ευρύτερης στρατηγικής που αναπτύσσεται εδώ και χρόνια στην Ευρώπη για την απεξάρτηση από τις ρωσικές ενεργειακές πηγές. Η ενεργειακή εξάρτηση από μία μόνο χώρα έχει αποδειχθεί επανειλημμένα ότι δημιουργεί σημαντικούς γεωπολιτικούς κινδύνους και αστάθεια, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεων.
Η στροφή προς το αμερικανικό LNG μέσω Ελλάδας, αξιοποιώντας τον νεοενεργοποιημένο «Κάθετο Διάδρομο», προσφέρει μια εναλλακτική λύση που ενισχύει την ανθεκτικότητα του ευρωπαϊκού ενεργειακού συστήματος.
Το σχέδιο προβλέπει παραδόσεις αμερικανικού LNG μέσω Ελλάδας από τον επόμενο μήνα έως τον Μάρτιο του 2026, χρησιμοποιώντας ένα σύστημα αγωγών, τερματικών σταθμών LNG και εγκαταστάσεων αποθήκευσης. Το έργο, το οποίο υποστηρίχθηκε ενεργά από τις ΗΠΑ, έχει ως στόχο να παρέχει ενέργεια στην Ανατολική Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας και της Μολδαβίας, με την Ελλάδα να αποτελεί το σημείο εισόδου για το αμερικανικό αέριο που θα φτάνει σε χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Ουγγαρία.
Η συμφωνία για φυσικό αέριο μεταξύ της ελληνικής εταιρείας DEPA Commercial και της ουκρανικής Naftogaz επισημοποιεί αυτή τη συνεργασία.
Οικονομικές και Γεωπολιτικές Προεκτάσεις
Η συμφωνία έχει και σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο. Ο Πρόεδρος Ζελένσκι δήλωσε ότι η συμφωνία θα καλύψει σχεδόν 2 δισεκατομμύρια ευρώ που απαιτούνται για εισαγωγές φυσικού αερίου, προκειμένου να αντισταθμιστούν οι απώλειες στην ουκρανική παραγωγή λόγω των ρωσικών επιθέσεων.
Η υπογραφή της έγινε κατά τη διάρκεια επίσκεψης του κ. Ζελένσκι στην Αθήνα, παρουσία του Πρωθυπουργού Μητσοτάκη, του Έλληνα Υπουργού Ενέργειας Σταύρου Παπασταύρου και της Πρέσβης των ΗΠΑ, Kimberly Guilfoyle.
Η Πρέσβης Guilfoyle, σε συνέντευξή της στην Antenna TV, τόνισε ότι «το μέλλον της Ελλάδας και των Ηνωμένων Πολιτειών είναι η Ελλάδα να αποτελέσει ενεργειακό κόμβο και να επιδείξει αυτή την ενεργειακή κυριαρχία». Η άποψή μας είναι ότι οι αμερικανικές επενδύσεις και η συνεργασία σε αυτόν τον τομέα ενισχύουν όχι μόνο την ενεργειακή αλλά και τη στρατηγική σχέση μεταξύ των δύο χωρών.
Επιπλέον, η Αθήνα υπέγραψε την περασμένη εβδομάδα μια 20ετή συμφωνία για την εισαγωγή 700 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων αμερικανικού LNG ετησίως από το 2030, ενισχύοντας περαιτέρω τις αποστολές προς τους βόρειους ευρωπαίους γείτονες.
Προτεινόμενο Ενεργειακή Συμφωνία Ελλάδας – Ουκρανίας: Το LNG Θωρακίζει την Περιφερειακή Ασφάλεια Ενέργειας
Ο Υπουργός Ενέργειας, κ. Παπασταύρου, δήλωσε σε συνέδριο στην Αθήνα ότι «η συνεργασία στο πλαίσιο του ‘κάθετου διαδρόμου’ μπορεί να αποδειχθεί πιο καθοριστική για την ειρήνη και την ευημερία στην περιοχή από το ΝΑΤΟ». Αυτή η δήλωση υπογραμμίζει την τεράστια γεωπολιτική σημασία του έργου, το οποίο έχει τη δυνατότητα να αναδιαμορφώσει τους συσχετισμούς δυνάμεων στην ευρύτερη περιοχή.
Η δέσμευση για την προμήθεια αμερικανικής ενέργειας αποτελεί κεντρικό πυλώνα της νέας αυτής στρατηγικής.
Προκλήσεις και Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις
Παρά τα προφανή οφέλη, η ενεργειακή αυτή ώθηση της Ελλάδας δεν είναι χωρίς κριτική και προκλήσεις. Ο Harry Tzimitras, διευθυντής του Peace Research Institute Oslo Cyprus Centre, επεσήμανε τις περιβαλλοντικές συνέπειες, τις οικονομικές προκλήσεις και τους γεωπολιτικούς κινδύνους.
Για παράδειγμα, η Ελλάδα θα πρέπει να διπλασιάσει την αποθηκευτική της ικανότητα, κάτι που απαιτεί εκτεταμένες κατασκευές αποθηκών και εγκαταστάσεων LNG, με σοβαρό δυνητικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Επιπλέον, το αμερικανικό LNG είναι επί του παρόντος πολύ ακριβό, επιβαρύνοντας τους ενεργειακούς προϋπολογισμούς.
Η ανάγκη για ενεργειακή ασφάλεια συχνά έρχεται σε σύγκρουση με τους στόχους για την κλιματική αλλαγή. Αυτό είναι ένα διαρκές δίλημμα που αντιμετωπίζουν πολλές χώρες, καθώς προσπαθούν να ισορροπήσουν την άμεση ανάγκη για ενέργεια με τις μακροπρόθεσμες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις.
Η επέκταση των υποδομών ορυκτών καυσίμων, ακόμη και για λόγους ασφάλειας, μπορεί να θεωρηθεί ότι αντιβαίνει στις προσπάθειες για την επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων και συμβάλλει στην καθυστέρηση της μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η ενεργειακή στρατηγική της Ελλάδας περιλαμβάνει και άλλες πρωτοβουλίες, όπως οι έρευνες φυσικού αερίου, που επίσης εγείρουν περιβαλλοντικές ανησυχίες.
Εκτός από τις περιβαλλοντικές ανησυχίες, ο κ. Tzimitras σημείωσε ότι η πιθανότητα γεωπολιτικών ανταγωνισμών αυξάνεται, καθώς το όλο έργο ταυτίζεται με την αντίθεση στις προσπάθειες για την επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων. Η Ελλάδα, εκτός από τη συμφωνία για LNG με τις ΗΠΑ, έχει ανοίξει για πρώτη φορά μετά από τέσσερις δεκαετίες τις θάλασσές της για έρευνες φυσικού αερίου, με αμερικανική βοήθεια, μέσω συμφωνίας με την ExxonMobil, την Energean και την HelleniQ Energy.
Αυτές οι κινήσεις, ενώ ενισχύουν την ενεργειακή αυτονομία, απαιτούν προσεκτική διαχείριση των κινδύνων και των επιπτώσεων.
Το Μέλλον της Ενεργειακής Ασφάλειας
Η συμφωνία Ελλάδας-Ουκρανίας για το LNG και η ευρύτερη συμμετοχή της Ελλάδας στην αμερικανική ενεργειακή ατζέντα σηματοδοτούν μια νέα εποχή για την ενεργειακή ασφάλεια στην περιοχή. Ενώ τα οφέλη σε όρους διαφοροποίησης πηγών και γεωπολιτικής αναβάθμισης είναι σαφή, η χώρα μας καλείται να διαχειριστεί τις σημαντικές προκλήσεις που προκύπτουν, τόσο σε περιβαλλοντικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο.
Η εκτίμησή μας είναι ότι η ισορροπία μεταξύ ενεργειακής αυτονομίας και βιώσιμης ανάπτυξης θα αποτελέσει το κλειδί για την επιτυχία αυτών των πρωτοβουλιών. Η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να εδραιωθεί ως αξιόπιστος ενεργειακός εταίρος, αλλά αυτό απαιτεί συνεχή προσαρμογή και δέσμευση στις αρχές της αειφορίας.
