Η ελληνική φορολογική διοίκηση έχει εξαπολύσει σαρωτικούς ελέγχους σε τουλάχιστον 28.000 ελληνικές επιχειρήσεις που φέρονται να έχουν μεταφέρει την έδρα τους σε Βουλγαρία, Ρουμανία και Κύπρο. Στόχος είναι η αποκάλυψη τεχνητών διευθετήσεων, όπου η επιχειρηματική δραστηριότητα παραμένει στην Ελλάδα, ενώ τα κέρδη φορολογούνται σε χώρες με σημαντικά χαμηλότερους συντελεστές από το 22% που ισχύει στην ελληνική επικράτεια.
Οι Αιτίες Πίσω από τη Φορολογική Μετανάστευση
Η τάση μεταφοράς της έδρας επιχειρήσεων σε γειτονικές χώρες με χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές δεν είναι καινούργια. Για χρόνια, η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Κύπρος προσέφεραν ένα ελκυστικό φορολογικό περιβάλλον, με συντελεστές που κυμαίνονταν από 10% έως 16%, έναντι του 22% στην Ελλάδα.
Αυτή η διαφορά ώθησε πολλές εταιρείες να αναζητήσουν τρόπους μείωσης της φορολογικής τους επιβάρυνσης, οδηγώντας σε μια μαζική «μετακίνηση», τουλάχιστον στα χαρτιά.
Αυτή η πρακτική, γνωστή και ως «φορολογικός τουρισμός», αποτελεί μια διαρκή πρόκληση για τις εθνικές φορολογικές αρχές σε όλη την Ευρώπη. Η τεχνική της δημιουργίας μιας νομικής οντότητας σε μια χώρα με ευνοϊκότερο φορολογικό καθεστώς, ενώ η ουσιαστική οικονομική δραστηριότητα παραμένει αλλού, έχει τις ρίζες της στην προσπάθεια των επιχειρήσεων να βελτιστοποιήσουν τα κέρδη τους.
Ωστόσο, η νομοθεσία, όπως ο γενικός αντικαταχρηστικός κανόνας, έχει αναπτυχθεί ακριβώς για να αντιμετωπίσει τέτοιες τεχνητές διευθετήσεις, διασφαλίζοντας την δίκαιη φορολόγηση των κερδών στον τόπο όπου αυτά πραγματικά παράγονται.
Τα Δεδομένα και οι Ελεγκτικοί Μηχανισμοί
Τα νούμερα που έρχονται στο φως είναι εντυπωσιακά και αποτυπώνουν το μέγεθος του φαινομένου. Περισσότερες από 18.000 εταιρείες ελληνικών συμφερόντων έχουν καταχωριστεί στη Βουλγαρία, 8.500 στη Ρουμανία και περίπου 1.500 στην Κύπρο. Η ίδρυσή τους σε αυτές τις χώρες γίνεται με ταχύτατες διαδικασίες και ελάχιστο κόστος, γεγονός που ενισχύει την τάση για τεχνητή μεταφορά έδρας.
Ωστόσο, η ΑΑΔΕ, σε συνεργασία με τις φορολογικές αρχές των τριών αυτών χωρών, έχει ξεκινήσει εντατικούς ελέγχους. Ειδικά η Βουλγαρία παρέχει πλέον σε πραγματικό χρόνο στοιχεία για νέες εταιρείες που συστήνονται από Έλληνες, επιτρέποντας την άμεση παρακολούθηση ύποπτων μετακινήσεων έδρας.
Οι πρώτες διασταυρώσεις εισοδημάτων και δηλώσεων έχουν ήδη ξεκινήσει, με τα ευρήματα να είναι αποκαλυπτικά. Πολλές από αυτές τις εταιρείες συναλλάσσονται αποκλειστικά με ελληνικούς πελάτες και δεν διατηρούν καμία ουσιαστική επαγγελματική υποδομή στο εξωτερικό.
Προτεινόμενο Διευκρίνιση της ΑΑΔΕ σχετικά με τη φορολογική μεταχείριση των κερδών προηγούμενων χρήσεων
Η ελληνική φορολογική διοίκηση, στην προσπάθειά της να καταπολεμήσει τη φοροδιαφυγή, εφαρμόζει πλέον αυτοματοποιημένους ελέγχους, όπως έχει κάνει και σε άλλους τομείς, στοχεύοντας στην αποκάλυψη αυτών των πρακτικών. Η συνεργασία με τις ξένες αρχές είναι κρίσιμης σημασίας για την αποτελεσματικότητα αυτών των ελέγχων, καθώς επιτρέπει την ανταλλαγή πληροφοριών και τη διασταύρωση στοιχείων που προηγουμένως ήταν δυσπρόσιτα.
Ο Αντίκτυπος και οι Συνέπειες για τις Επιχειρήσεις
Στο μικροσκόπιο της ΑΑΔΕ βρίσκεται πλέον η οικονομική ουσία κάθε εγκατάστασης. Εξετάζεται εξονυχιστικά εάν υπάρχουν πραγματικά γραφεία, εάν απασχολείται προσωπικό, εάν υπάρχει διοικητική λειτουργία και εμπορική δράση στη χώρα όπου δηλώνεται η έδρα. Όταν αυτά τα στοιχεία απουσιάζουν, οι εταιρείες χαρακτηρίζονται «τεχνητές διευθετήσεις».
Αυτό σημαίνει ότι τα κέρδη τους θα φορολογούνται στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον γενικό αντικαταχρηστικό κανόνα που προβλέπει ο ν. 4174/2013. Οι συνέπειες για τις επιχειρήσεις που θα εντοπιστούν είναι σημαντικές, καθώς θα κληθούν να καταβάλουν τη διαφορά φόρου, μαζί με πρόστιμα και προσαυξήσεις.
Από την εμπειρία μας, τέτοιες ενέργειες από τις φορολογικές αρχές δημιουργούν ένα κλίμα ανησυχίας στην αγορά, ιδίως μεταξύ των επιχειρήσεων που έχουν επιλέξει παρόμοιες πρακτικές. Παρόλο που η αρχική πρόθεση μπορεί να ήταν η νόμιμη φορολογική βελτιστοποίηση, η έλλειψη πραγματικής παρουσίας καθιστά αυτές τις ενέργειες παράνομες.
Η αυστηροποίηση των ελέγχων στέλνει ένα σαφές μήνυμα ότι η εποχή των «εικονικών» μεταφορών έδρας έχει παρέλθει, αναγκάζοντας τις επιχειρήσεις να επανεξετάσουν τις φορολογικές τους στρατηγικές και να διασφαλίσουν την πλήρη συμμόρφωσή τους με τη νομοθεσία.
Οι Προοπτικές και οι Επόμενες Κινήσεις της ΑΑΔΕ
Η ΑΑΔΕ έχει θέσει σε προτεραιότητα την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου, ενισχύοντας τη διεθνή συνεργασία και αξιοποιώντας προηγμένα εργαλεία ανάλυσης δεδομένων. Η εκτίμησή μας είναι ότι οι έλεγχοι θα ενταθούν περαιτέρω, με την εστίαση να μετατοπίζεται όχι μόνο στην ίδρυση νέων εταιρειών αλλά και σε παλαιότερες περιπτώσεις που έχουν ήδη μεταφέρει την έδρα τους.
Παράλληλα, στο στόχαστρο μπαίνουν και οι περιπτώσεις Ελλήνων φορολογικών κατοίκων που ελέγχουν –άμεσα ή έμμεσα– εταιρείες σε χώρες χαμηλής φορολόγησης χωρίς αυτές να διαθέτουν πραγματική λειτουργική υπόσταση. Η διαφάνεια και η δίκαιη κατανομή των φορολογικών βαρών αποτελούν πλέον αδιαπραγμάτευτους στόχους για την ελληνική φορολογική διοίκηση.
