Η φορολογική διοίκηση εξέδωσε νέα κατεύθυνση που επαναπροσδιορίζει τον τρόπο επιβολής κυρώσεων για εκπρόθεσμες μηδενικές δηλώσεις, με αποτέλεσμα να προβλέπονται πλέον πρόστιμα έως 500 ευρώ και να γεννιούνται έντονες αντιδράσεις στη φορολογική κοινότητα.
Η ενέργεια βασίζεται στην εγκύκλιο Εγκύκλιος Ε.2059/7.8.2025, η οποία αφορά δηλώσεις όπου δεν προκύπτει φορολογική οφειλή.
Τι αλλάζει στη διαδικασία επιβολής προστίμων
Η νέα προσέγγιση διαφοροποιεί το κόστος των καθυστερημένων δηλώσεων σε σχέση με όσα ίσχυαν έως τώρα, καθώς παύει να εφαρμόζεται το ενιαίο ποσό των 100 ευρώ που επιβαλλόταν σε περιπτώσεις χωρίς φορολογική επιβάρυνση. Ως αποτέλεσμα, για ορισμένα λογιστικά συστήματα προβλέπονται πλέον πρόστιμα 250 ευρώ, ενώ σε άλλα το ανώτατο όριο φτάνει τα 500 ευρώ.
Η ΑΑΔΕ επικαλείται την εφαρμογή του άρθρου 53 του νέου Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, νόμου ν. 5104/2024, και το μέτρο εφαρμόζεται αναδρομικά από τις 19 Απριλίου 2024. Η αναδρομική εφαρμογή αποτελεί κεντρικό στοιχείο στην επικαιρότητα καθώς διαφοροποιεί πρακτικές που μέχρι πρότινος θεωρούνταν σταθερές.
Στην εγκύκλιο προσδιορίζονται οι προϋποθέσεις επιβολής διαδικαστικών κυρώσεων για μηδενικές ή πιστωτικές δηλώσεις όπου δεν υπάρχει φόρος προς είσπραξη, με σαφή αναφορά στις διαδικασίες έκδοσης και κοινοποίησης των προστίμων από τη διοίκηση. Η αλλαγή αυτή έχει άμεσο αντίκτυπο στον χρόνο και στον τρόπο που οι φορολογούμενοι και οι λογιστές θα χειρίζονται τις δηλώσεις.
Αντιδράσεις νομικών και φοροτεχνικών
Η απόφαση της ΑΑΔΕ προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από νομικούς κύκλους και λογιστές, που επισημαίνουν ότι η ερμηνεία του άρθρου 53 δημιουργεί νομικά κενά και ασάφειες. Σύμφωνα με τις επισημάνσεις αυτές, η νέα πρακτική ενδέχεται να υπερβαίνει το αυστηρό γράμμα του νόμου όταν επιβάλλει μεγαλύτερα πρόστιμα για δηλώσεις που δεν προκαλούν δημοσιονομική ζημία.
Ειδικοί του φορολογικού δικαίου αναφέρουν επίσης ότι διακυβεύεται η αρχή της αναλογικότητας των κυρώσεων και η εφαρμογή της στενής ερμηνείας των φορολογικών διατάξεων. Στο πλαίσιο αυτό επικαλούνται νομολογία του ΣτΕ που, όπως υποστηρίζουν, δείχνει την ανάγκη αποχής από κυρώσεις όταν η διοικητική πρακτική έχει δημιουργήσει εύλογη πεποίθηση στους φορολογουμένους.
Προτεινόμενο Πώς μπορούν οι influencers να προστατευτούν από φορολογικές κυρώσεις
Πρακτικές συνέπειες και νομικός κίνδυνος
Η μαζική κοινοποίηση προστίμων για παλαιές χρήσεις έχει ήδη αναφερθεί ως στοιχείο που προκαλεί ανησυχία, ιδιαίτερα για δηλώσεις της χρήσης 2019, καθώς προσεγγίζει η λήξη παραγραφής 2025. Η κατάσταση αυτή αυξάνει την πίεση για άμεση αντιμετώπιση από τους φορολογούμενους και τους λογιστές.
Νομικοί παράγοντες προειδοποιούν ότι η επιβολή υψηλών κυρώσεων σε δηλώσεις που δεν επιβαρύνουν το Δημόσιο μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνιες δικαστικές διαμάχες, με επιβάρυνση τόσο των πολιτών όσο και των διοικητικών πόρων. Η προοπτική προσφυγών στα δικαστήρια αναμένεται να γίνει μέρος της επόμενης φάσης της αντιπαράθεσης.
Προτάσεις για νομοθετικές και διοικητικές διορθώσεις
Στο τραπέζι των συζητήσεων βρίσκονται ήδη προτάσεις για τροποποίηση της ρύθμισης, μεταξύ των οποίων η ρητή εξαίρεση των μηδενικών δηλώσεων από την αυστηρότερη κατηγορία προστίμων. Τέτοιες παρεμβάσεις στοχεύουν στην αποκατάσταση της νομικής σαφήνειας και στην αποτροπή υπέρμετρης επιβάρυνσης των φορολογουμένων.
Άλλες εισηγήσεις περιλαμβάνουν την εφαρμογή ευνοϊκότερων διατάξεων για παρελθόντα έτη, την καθιέρωση ανώτατου ορίου στο συνολικό ύψος των προστίμων και τη δυνατότητα μείωσης κυρώσεων όταν δεν υφίσταται φορολογική ζημία. Μια τέτοια προσέγγιση θα μείωνε τον αριθμό των πιθανών δικαστικών προσφυγών.
- Ρητή εξαίρεση μηδενικών δηλώσεων από την αυστηρότερη κλίμακα προστίμων.
- Εφαρμογή ευνοϊκών ρυθμίσεων για παλαιά έτη πριν από την παραγραφή.
- Καθορισμός ανώτατου ορίου συνολικών κυρώσεων ανά φορολογούμενο.
- Δυνατότητα μείωσης προστίμων όταν δεν υπάρχει δημοσιονομική ζημία.
Η εξέλιξη της υπόθεσης αναμένεται να κριθεί από τις επόμενες κινήσεις της ΑΑΔΕ και από τυχόν νομοθετικές παρεμβάσεις, ενώ οι εμπλεκόμενοι φορείς θα συνεχίσουν να ζητούν σαφέστερα κριτήρια στην εφαρμογή των κυρώσεων. Λογιστές και νομικοί παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις για την προστασία των δικαιωμάτων των φορολογουμένων.
