Ευλογιά αιγοπροβάτων: Το παράδοξο με την παραγωγή γάλακτος και οι φόβοι για τη φέτα ΠΟΠ

Πάνω από 417.000 αιγοπρόβατα έχουν θανατωθεί λόγω της ευλογιάς στην Ελλάδα, ωστόσο η παραγωγή γάλακτος εμφανίζεται ελαφρώς αυξημένη, ένα αριθμητικό παράδοξο που εγείρει σοβαρά ερωτήματα. Οι κτηνοτρόφοι και οι φορείς εκφράζουν φόβους για αδήλωτες εισαγωγές από τα Βαλκάνια και νοθεία, απειλώντας την ποιότητα και την ταυτότητα της φέτας ΠΟΠ.

Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, σε συνεργασία με την ΑΑΔΕ, αναπτύσσει νέο σύστημα ελέγχου για την αντιμετώπιση του φαινομένου.

Η εξάπλωση της ευλογιάς των αιγοπροβάτων έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο πλήγμα στην ελληνική κτηνοτροφία, όχι μόνο λόγω των άμεσων απωλειών ζωικού κεφαλαίου αλλά και εξαιτίας των παράπλευρων επιπτώσεων στην αγορά γάλακτος και στην ακεραιότητα των προϊόντων ΠΟΠ.

Αυτή η κατάσταση αναδεικνύει τις διαχρονικές αδυναμίες στον έλεγχο και την προστασία της εγχώριας παραγωγής, με τους κτηνοτρόφους να βρίσκονται σε απόγνωση και την οικονομία της Θεσσαλίας να δέχεται βαρύ πλήγμα.

Το αριθμητικό παράδοξο της παραγωγής γάλακτος

Τις τελευταίες εβδομάδες, ένα αριθμητικό παράδοξο απασχολεί έντονα τους κτηνοτρόφους στον Κάμπο της Θεσσαλίας. Παρά το γεγονός ότι από τον Αύγουστο του 2024, οπότε και καταγράφηκε το πρώτο κρούσμα ευλογιάς στην Ελλάδα, έχουν θανατωθεί πάνω από 417.000 αιγοπρόβατα, τα επίσημα στοιχεία δείχνουν μια ελαφρά αύξηση στην παραγωγή γάλακτος.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία του ΕΛΓΟ-Δήμητρα, το οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2025, περίοδο έξαρσης της νόσου, παραδόθηκαν 615.523 τόνοι πρόβειου γάλακτος, έναντι 613.405 τόνων την ίδια περίοδο του 2024, όταν η νόσος δεν υπήρχε στη χώρα.

Αυτό το εύρημα, το οποίο επιβεβαιώνεται με μικρές αποκλίσεις και από την εφαρμογή iMilk Elgo, υποδηλώνει ότι οι φάρμες του πρόβειου γάλακτος απέδωσαν καλύτερα τη χρονιά της ευλογιάς, ειδικά στους μήνες αιχμής (Μάρτιος, Απρίλιος, Μάιος). Η ανεξήγητη αυτή αύξηση, εν μέσω μιας πρωτοφανούς υγειονομικής κρίσης στο ζωικό κεφάλαιο, έχει προκαλέσει έντονες ανησυχίες και ερωτήματα σχετικά με την προέλευση του γάλακτος που διατίθεται στην αγορά.

Οι καταγγελίες για αδήλωτες εισαγωγές και νοθεία

Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τους αναλυτές και τους ίδιους τους κτηνοτρόφους είναι η πιθανότητα νοθείας και παράνομων εισαγωγών, φαινόμενα που έχουν αναφερθεί και στο παρελθόν. Η αγορά φαίνεται να προεξοφλεί ότι το παράδοξο των αριθμών δεν μπορεί να εξηγηθεί αποκλειστικά από την αύξηση του ζωικού κεφαλαίου ή την καλύτερη απόδοση, αλλά υποκρύπτει παρατυπίες στην αλυσίδα εφοδιασμού.

Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας, Δημήτρης Μόσχος, δήλωσε στην «Κ» ότι «φαίνεται πως υπάρχει νοθεία, όπως είχαμε καταγγείλει τα προηγούμενα χρόνια για τη φέτα». Στα χωριά του Κάμπου της Θεσσαλίας, η πεποίθηση ότι γίνονται εισαγωγές γάλακτος από Βουλγαρία και Ρουμανία «κάτω από τα ραντάρ» των αρμόδιων υπηρεσιών είναι κοινή.

Η τιμή του άγραφου εισαγόμενου φέρεται να είναι σημαντικά χαμηλότερη (1,20 ευρώ/κιλό) σε σχέση με την εγχώρια παραγωγή (1,60 ευρώ/κιλό), καθιστώντας το ελκυστικό για παράνομες πρακτικές.

Κτηνοτρόφοι, μιλώντας ανώνυμα στην «Κ», υποστήριξαν ότι το ξένο γάλα «χρεώνεται» σε συγκεκριμένους κτηνοτρόφους ή συνεταιρισμούς που ελέγχονται από μεγάλες εταιρείες, ενώ φέρεται να συμψηφίζεται με εικονική αναγραφή τιμής και ποσότητας στα χαρτιά. Ο Χρήστος Αποστολόπουλος, πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Γαλακτοκομικών Προϊόντων (ΣΕΒΓΑΠ), απέδωσε τα στοιχεία ΕΛΓΟ-Δήμητρα σε μικρή αύξηση του ζωικού κεφαλαίου και στο μικρό ποσοστό των θανατώσεων (4%-5% του συνολικού πληθυσμού), εκφράζοντας αμφιβολίες για την εμπορική λογική της μεταφοράς μικρών ποσοτήτων γάλακτος για νοθεία.

Ο κίνδυνος για τη φέτα ΠΟΠ και οι κυβερνητικές πρωτοβουλίες

Η ελληνική παραγωγή φέτας, που υπολογίζεται στους 140.000 τόνους ετησίως, με το 40% να παράγεται στη Θεσσαλία, βρίσκεται σε κίνδυνο. Η Χριστίνα Ονάσογλου, που διοικεί ένα από τα παλαιότερα τυροκομεία της Λάρισας, επισημαίνει ότι η απώλεια του 10%-14% του γάλακτος για την παραγωγή φέτας δημιουργεί σοβαρό θέμα πρώτης ύλης για τα μικρά τυροκομεία.

Η εισαγωγή γάλακτος από τη Βουλγαρία επιτρέπεται μόνο για λευκά τυριά ή γιαούρτι, όχι όμως για φέτα ΠΟΠ, καθιστώντας τις παράνομες «ελληνοποιήσεις» ιδιαίτερα σοβαρές.

Αντιμέτωπο με την κατάσταση, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης παραδέχτηκε στην «Κ» ότι υπάρχει πρόβλημα με το γάλα. Πηγές του υπουργείου αποκάλυψαν ότι βρίσκεται σε εξέλιξη συνεργασία με την ΑΑΔΕ για τη δημιουργία ενός συστήματος εισροών-εκροών, αντίστοιχου με αυτό των καυσίμων, με στόχο την πάταξη των παράνομων ελληνοποιήσεων και την απώλεια φορολογικών εσόδων.

Αυτή η κίνηση έρχεται σε συνέχεια των κατεπείγουσων ερευνών του Αρείου Πάγου για παραβιάσεις μέτρων βιοασφάλειας.

Την ίδια στιγμή, η απόφαση του υπουργείου να μην προχωρήσει σε μαζικό εμβολιασμό των αιγοπροβάτων, όπως ζητούν οι κτηνοτρόφοι, προκαλεί αντιδράσεις. Το επιχείρημα είναι ο κίνδυνος να χαρακτηριστεί η Ελλάδα ενδημική χώρα της νόσου, κάτι που θα επέφερε περιορισμούς στη διακίνηση γάλακτος και φέτας.

Ωστόσο, αυτό το αδιέξοδο έχει οδηγήσει σε εκτιμώμενους 1 εκατ. παράνομους εμβολιασμούς από κτηνοτρόφους, αλλοιώνοντας την επιδημιολογική εικόνα, όπως εκτίμησε ο καθηγητής Χαράλαμπος Μπιλίνης, πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής Διαχείρισης και Ελέγχου της Ευλογιάς.

Η επόμενη μέρα για την ελληνική κτηνοτροφία

Η κατάσταση στην ελληνική κτηνοτροφία χαρακτηρίζεται δραματική, με τον γενικό γραμματέα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, Σπύρο Πρωτοψάλτη, να ανακοινώνει την Πέμπτη νέα μέτρα, τονίζοντας ότι είναι «η τελευταία ευκαιρία». Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνεται η ενίσχυση των κτηνιατρικών υπηρεσιών με ιδιώτες κτηνιάτρους και ο καθορισμός κτηνιάτρου εκτροφής για κάθε φάρμα.

Ωστόσο, η καθυστέρηση στην λήψη μέτρων είναι ένα σημείο που σχολιάζουν όλοι.

Μέχρι τις 14 Νοεμβρίου, είχαν θανατωθεί 417.365 αιγοπρόβατα και είχαν κλείσει 2.135 εκτροφικές μονάδες σε όλη τη χώρα. Η απώλεια αυτή μεταφράζεται σε 500 εκατ. ευρώ από το ετήσιο ΑΕΠ της Θεσσαλίας, σύμφωνα με τον περιφερειάρχη Δημήτρη Κουρέτα. Η επόμενη μέρα για το πρόβειο γάλα και τη φέτα δεν θα είναι εύκολη, με την αγορά να αναμένει τις επιπτώσεις στη διαθεσιμότητα και τις τιμές, ενώ η ανάγκη για αποτελεσματικούς ελέγχους και στήριξη του κλάδου είναι πιο επιτακτική από ποτέ.