Μια απρόσμενη τροπή έλαβαν οι εσωτερικές συζητήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το κλίμα, καθώς η Ελλάδα άσκησε βέτο στην επαναβεβαίωση ενός παγκόσμιου μηχανισμού τιμολόγησης του άνθρακα για τη ναυτιλία. Η εξέλιξη αυτή, η οποία αποδίδεται εν μέρει σε πιέσεις από τη βιομηχανία αλλά και από την κυβέρνηση Τραμπ των Ηνωμένων Πολιτειών, καθυστέρησε σημαντικά την έγκριση της κοινής διαπραγματευτικής θέσης της ΕΕ ενόψει της προσεχούς κλιματικής συνόδου COP30.
Το περιστατικό φέρνει στο προσκήνιο τις εντάσεις που επικρατούν γύρω από τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στον παγκόσμιο ναυτιλιακό τομέα.
Η Αθήνα, μόλις την περασμένη εβδομάδα, είχε αποσύρει την αρχική της υποστήριξη για το εν λόγω τέλος και άλλα μέτρα που αποσκοπούν στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από τα πλοία, κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ).
Αυτή η κίνηση οδήγησε σε μια σκληρή διαπραγματευτική μάχη εντός του ευρωπαϊκού μπλοκ, η οποία κατέληξε στην πλήρη αφαίρεση οποιασδήποτε αναφοράς στη συμφωνία του ΙΜΟ από το τελικό κείμενο των Υπουργών Περιβάλλοντος της ΕΕ.
Ευρωπαϊκή διαφωνία για τη ναυτιλία
Την Τρίτη, οι Υπουργοί Περιβάλλοντος των χωρών μελών της ΕΕ συγκεντρώθηκαν στις Βρυξέλλες με σκοπό να εγκρίνουν την κοινή θέση της Ένωσης για την COP30, μια διαδικασία που συνήθως αποτελεί τυπική επικύρωση. Ωστόσο, η συζήτηση πήρε απροσδόκητη τροπή όταν η Ελλάδα άσκησε βέτο στο αρχικό κείμενο.
Το σημείο διαφωνίας ήταν μια συγκεκριμένη παράγραφος που χαιρετίζε τα μέτρα του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού ως την «πρώτη νομικά δεσμευτική παγκόσμια τομεακή κλιματική ρύθμιση» για τη μείωση των εκπομπών από τη ναυτιλία.
Πέντε διπλωμάτες που συμμετείχαν στις συνομιλίες, και μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας, επιβεβαίωσαν ότι η Αθήνα είχε ένσταση σε αυτή τη φράση. Η έντονη διαφωνία της Ελλάδας για οποιαδήποτε αναφορά στον μηχανισμό του ΙΜΟ, καθώς και η απόρριψη πολλαπλών προτάσεων συμβιβασμού, οδήγησε σε πολύωρη διακοπή των εργασιών.
Ακόμα και μια πρόταση να γίνει απλώς «μνεία» των διαπραγματεύσεων του ΙΜΟ απορρίφθηκε, με αποτέλεσμα την πλήρη διαγραφή της σχετικής αναφοράς από το κείμενο που απαιτούσε ομόφωνη έγκριση από τις 27 κυβερνήσεις της ΕΕ. Η ενεργειακή μετάβαση και η απορρύθμιση της ναυτιλίας αποτελούν ιδιαίτερα ευαίσθητα ζητήματα.
Προτεινόμενο To υγρό που εάν βάλεις μέσα στο πιγκάλ της τουαλέτας θα μοσχοβολάει καθαριότητα
Η πίεση των ΗΠΑ και η ελληνική θέση
Η στάση της Ελλάδας δεν ήταν αποκομμένη από το διεθνές περιβάλλον. Η κυβέρνηση Τραμπ, με επικεφαλής τον ίδιο τον πρόεδρο, είχε απειλήσει με κυρώσεις χώρες που θα στήριζαν την επιβολή φόρου για την κλιματική ρύπανση από τη ναυτιλία. Αυτή η πίεση, σε συνδυασμό με τις ανησυχίες της εγχώριας ναυτιλιακής βιομηχανίας, φαίνεται να διαμόρφωσε την τελική στάση της Αθήνας.
Είναι αξιοσημείωτο ότι η συνεδρίαση του ΙΜΟ, όπου συζητούνταν τα μέτρα αυτά, αναβλήθηκε για ένα έτος την περασμένη Παρασκευή, γεγονός που υπογραμμίζει τις δυσκολίες στην επίτευξη παγκόσμιας συναίνεσης.
Ενώ οι κυβερνήσεις της ΕΕ είχαν αρχικά εγκρίνει από κοινού τα μέτρα του ΙΜΟ τον Σεπτέμβριο, η Ελλάδα και η Κύπρος ήταν μεταξύ των χωρών που είχαν απόσχει στην ψηφοφορία την περασμένη εβδομάδα. Ωστόσο, η Κύπρος δεν διαφώνησε με το κείμενο της Τρίτης για την COP30, αφήνοντας την Ελλάδα μόνη στην αντίθεσή της.
Το επιχείρημα του Έλληνα πρωθυπουργού
Απαντώντας σε ερωτήματα, η μόνιμη αντιπροσωπεία της Ελλάδας στην ΕΕ παρέπεμψε σε άρθρο γνώμης του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στους Financial Times, το οποίο δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα. Στο άρθρο του, ο κ. Μητσοτάκης υποστήριξε ότι είναι «μυωπικό» να δίνεται υπερβολική έμφαση στην απανθρακοποίηση των πλοίων και των αεροπλάνων, καθώς και των πιο δύσκολων βιομηχανικών διεργασιών, την ώρα που ευρωπαϊκές χώρες συνεχίζουν να καίνε άνθρακα για την παραγωγή ενέργειας και πετρέλαιο για τη θέρμανση σπιτιών και εργοστασίων.
Η θέση αυτή αντανακλά μια ευρύτερη συζήτηση εντός της ΕΕ για την ισορροπία μεταξύ των περιβαλλοντικών στόχων και των οικονομικών επιπτώσεων σε κρίσιμους τομείς.
Η αποτυχία της ΕΕ να επαναβεβαιώσει τη στήριξή της στον μηχανισμό τιμολόγησης του άνθρακα για τη ναυτιλία, λόγω του ελληνικού βέτο, αναδεικνύει τις εσωτερικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει το μπλοκ στην προσπάθειά του να διαμορφώσει μια ενιαία και ισχυρή στάση στις διεθνείς κλιματικές διαπραγματεύσεις.
Η επόμενη COP30 αναμένεται να είναι πεδίο έντονων συζητήσεων, με τις χώρες να προσπαθούν να ισορροπήσουν τις φιλοδοξίες για το κλίμα με τις εθνικές οικονομικές και πολιτικές προτεραιότητες.
