Ελλάδα: 5,2% χαμηλότερο το κατά κεφαλήν εισόδημα από το 2004, κορυφή στην υποκειμενική φτώχεια

Η Ελλάδα καταγράφει σημαντική μείωση στο κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, το οποίο βρίσκεται 5,2% χαμηλότερα το 2024 σε σύγκριση με το 2004, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat. Παράλληλα, η χώρα εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό υποκειμενικής φτώχειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με το 66,8% των πολιτών να δηλώνει ότι θεωρεί την οικονομική του κατάσταση περιορισμένη.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς περιόδου οικονομικών προκλήσεων για την Ελλάδα, η οποία, παρά τις προσπάθειες δημοσιονομικής προσαρμογής και την έξοδο από τα μνημόνια, δεν έχει καταφέρει να επαναφέρει το βιοτικό επίπεδο των πολιτών στα προ κρίσης επίπεδα. Η σύγκριση με το 2004, ένα έτος υψηλής οικονομικής δραστηριότητας λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων, υπογραμμίζει το μέγεθος της απώλειας στην αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών.

Η ανησυχητική εικόνα του διαθέσιμου εισοδήματος

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για την περίοδο 2004-2024, το κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών στην Ελλάδα βρίσκεται 5,2% χαμηλότερα το 2024 σε σύγκριση με το 2004. Αυτή η μείωση καθιστά την Ελλάδα, μαζί με την Ιταλία, τις μόνες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που κατέγραψαν πτώση, την ώρα που το ευρωπαϊκό επίπεδο σημείωσε αύξηση 22%. Η Ελλάδα αναδεικνύεται σε ουραγό της Ευρώπης στο κατά κεφαλήν εισόδημα, με το βιοτικό επίπεδο να παραμένει κάτω από τα επίπεδα του 2010.

Οι παράγοντες που οδήγησαν στη συρρίκνωση

Το 2004 ήταν ένα έτος έντονης οικονομικής δραστηριότητας για τη χώρα, χαρακτηριζόμενο από μεγάλες διοργανώσεις και υψηλή κατανάλωση, με αποτέλεσμα τα επίπεδα εισοδήματος να ήταν σημαντικά υψηλότερα. Είκοσι χρόνια μετά, το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα έχει μειωθεί, παρά την άνοδο μισθών των τελευταίων ετών, τη βελτίωση στην αγορά εργασίας και την έξοδο από το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής το 2018. Η πανδημία και ο πληθωρισμός που ακολούθησε επηρέασαν αρνητικά την αγοραστική δύναμη, επιδεινώνοντας την κατάσταση. Η ακρίβεια και η φτώχεια έχουν εδραιωθεί ως τα κορυφαία προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας, ενώ η Ελλάδα κατέγραψε πτώση πληθωρισμού τον Οκτώβριο.

Το προσαρμοσμένο κατά κεφαλήν ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών στην Ελλάδα διαμορφώνεται σήμερα στο 96,21% των επιπέδων του 2010, με μια αύξηση μόλις 1,85% μεταξύ 2023 και 2024. Το συγκεκριμένο εισόδημα περιλαμβάνει το ποσό που διαθέτουν τα νοικοκυριά για κατανάλωση και αποταμίευση, μετά την αφαίρεση φόρων και εισφορών, καθώς και τις υπηρεσίες που παρέχονται δωρεάν από δημόσιους και μη κερδοσκοπικούς φορείς, υπολογιζόμενο σε πραγματικές τιμές.

Η πρωτιά στην υποκειμενική φτώχεια

Πέρα από τη μείωση του εισοδήματος, στην Ελλάδα καταγράφεται επίσης το υψηλότερο ποσοστό υποκειμενικής φτώχειας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2024, ένα εντυπωσιακό 66,8% των πολιτών δήλωσε ότι θεωρεί την οικονομική του κατάσταση περιορισμένη, έναντι μόλις 17,4% στον μέσο όρο της Ε.Ε. Αυτό το στοιχείο αντανακλά την έντονη ανησυχία και την απαισιοδοξία που επικρατεί στην ελληνική κοινωνία, με τους Έλληνες καταναλωτές να είναι οι πιο απαισιόδοξοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Συγκριτικά στοιχεία εντός Ε.Ε.

Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, οι διαφοροποιήσεις είναι τεράστιες. Η Ρουμανία καταγράφει τη μεγαλύτερη αύξηση εισοδήματος την ίδια περίοδο (134%), ακολουθούμενη από τη Λιθουανία (95%), την Πολωνία (91%) και τη Μάλτα (90%). Αντίθετα, οι μικρότερες αυξήσεις, εκτός Ελλάδας και Ιταλίας, εντοπίζονται στην Ισπανία (11%), την Αυστρία (14%), το Βέλγιο (15%) και το Λουξεμβούργο (17%).

Η επόμενη μέρα για την ελληνική οικονομία

Νομικοί και οικονομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η επίμονη αδυναμία ανάκαμψης του πραγματικού εισοδήματος, παρά τη βελτίωση των μακροοικονομικών δεικτών, αποτελεί βασική πρόκληση για την κοινωνική συνοχή και την ανάπτυξη. Η διατήρηση της αγοραστικής δύναμης κάτω από τα προηγούμενα επίπεδα δημιουργεί πίεση στα νοικοκυριά και περιορίζει τις επενδυτικές δυνατότητες. Παρά τις θετικές εξελίξεις, όπως η έγκριση του ελληνικού προϋπολογισμού του 2026 από την Κομισιόν και τα πακέτα ενισχύσεων, η ανάκτηση του χαμένου εισοδήματος και η αντιμετώπιση της υποκειμενικής φτώχειας παραμένουν κορυφαίες προτεραιότητες για την ελληνική κυβέρνηση και την οικονομία.