Ελεγκτικό Συνέδριο: Οι αναδασώσεις γίνονται στα “τυφλά” λόγω έλλειψης δεδομένων

Σοβαρές ελλείψεις στον συνολικό σχεδιασμό, καθυστερήσεις και έλλειψη αξιόπιστων δεδομένων διαπιστώνει το Ελεγκτικό Συνέδριο σε πρόσφατη έκθεσή του για τα προγράμματα αναδάσωσης στην Ελλάδα. Η έκθεση υπογραμμίζει ότι οι διαθέσιμοι δημόσιοι και ευρωπαϊκοί πόροι κατανέμονται ευκαιριακά, με πολύ λιγότερες αναδασώσεις να πραγματοποιούνται από τις προγραμματισμένες.

Η αποκατάσταση του δασικού περιβάλλοντος στις κατεστραμμένες εκτάσεις αποτελεί μια διαχρονική πρόκληση για την Ελλάδα, ειδικά μετά τις συχνές και καταστροφικές πυρκαγιές. Η παρούσα έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου έρχεται να επιβεβαιώσει και να αναδείξει τις δομικές αδυναμίες που εμποδίζουν την αποτελεσματική υλοποίηση των αναδασωτικών προγραμμάτων, θέτοντας σε κίνδυνο την περιβαλλοντική ισορροπία και την ορθή αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων.

Τα ευρήματα της έκθεσης του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Το Ελεγκτικό Συνέδριο, στην 36σέλιδη έκθεσή του, καταγράφει μια συνολική δυσλειτουργία του συστήματος που είναι υπεύθυνο για τις αναδασώσεις. Το κομβικότερο πόρισμα είναι η απουσία αξιόπιστων συνολικών δεδομένων από τη Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος, τόσο για τις κηρυχθείσες ως αναδασωτέες εκτάσεις όσο και για το ποιες από αυτές απαιτούν άμεσες εργασίες.

Αυτή η έλλειψη οδηγεί σε ευκαιριακή κατανομή των δημοσίων πόρων, αντί για έναν στρατηγικό και στοχευμένο σχεδιασμό.

Επιπλέον, η έκθεση τονίζει ότι διαχρονικά πραγματοποιούνται πολύ λιγότερες αναδασώσεις από εκείνες που είχαν προγραμματιστεί. Συγκεκριμένα, για τα έτη 2018 έως 2022, το ποσοστό υλοποίησης των προγραμμάτων αναδάσωσης δεν ξεπερνά το 30% κατά μέσο όρο. Αναλυτικότερα, το 2018 υλοποιήθηκε το 19%, το 2019 το 21%, το 2020 το 16% και το 2021 το 36%.

Μόνο το 2022 καταγράφηκαν θετικότερα αποτελέσματα, με ποσοστό υλοποίησης της τάξεως του 83%, μια εξέλιξη που ίσως υποδηλώνει μια πρόσφατη βελτίωση.

Καθυστερήσεις και δυσλειτουργίες στη διαδικασία

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της δυσλειτουργίας είναι η διαδικασία κήρυξης των καμένων εκτάσεων ως αναδασωτέων. Παρά την εκ του νόμου υποχρέωση για ολοκλήρωση της διαδικασίας εντός 30 ημερών από την ημέρα της καταστροφής, οι καθυστερήσεις είναι συχνές και σημαντικές.

Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ, μια απλή αναζήτηση στην ιστοσελίδα του Εθνικού Τυπογραφείου αποκάλυψε πλήθος περιπτώσεων όπου οι αποφάσεις εκδόθηκαν πολύ μετά την παρέλευση της προθεσμίας.

Ενδεικτικά, μια έκταση 1.550 τ.μ. στην Κω που κάηκε στις 18 Αυγούστου 2008, κηρύχθηκε αναδασωτέα σχεδόν πέντε μήνες αργότερα, στις 16 Ιανουαρίου 2009. Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι το παράδειγμα της φωτιάς στα Κύθηρα στις 17 Ιουλίου 2008, όπου οι αρμόδιες υπηρεσίες αποφάσισαν την ανακήρυξη της περιοχής σε αναδασωτέα μόλις στις 28 Φεβρουαρίου 2011, δηλαδή περίπου τρία χρόνια μετά το συμβάν.

Αυτές οι καθυστερήσεις, όπως επισημαίνουν αναλυτές, υπονομεύουν την άμεση ανάγκη αποκατάστασης μετά τις πυρκαγιές και δημιουργούν γραφειοκρατικά εμπόδια στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

Ο ρόλος της αναδοχής και οι μελλοντικές προκλήσεις

Στα θετικά σημεία της έκθεσης καταγράφεται ότι ο νέος θεσμός της αναδοχής επιτάχυνε την εκτέλεση των αναδασωτικών έργων. Ωστόσο, ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, διαπιστώθηκαν ελλείψεις τυπικότητας όσον αφορά την επιλογή των αναδόχων αποκατάστασης και αναδάσωσης, καθώς και πλημμελής εποπτεία από τις αρμόδιες δασικές αρχές ως προς τη συμμόρφωση των αναδόχων στις υποχρεώσεις τους.

Αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών και τη διασφάλιση της διαφάνειας σε όλα τα στάδια των έργων.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο, μέσω της έκθεσης αυτής, καλεί ουσιαστικά την πολιτεία να αναλάβει δράση για την εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού και τη δημιουργία ενός αξιόπιστου συστήματος καταγραφής και παρακολούθησης των αναδασώσεων. Η αποτελεσματική διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιωσιμότητα της χώρας, απαιτώντας άμεσες και συντονισμένες ενέργειες.