Ο νέος δικαστικός χάρτης, που εφαρμόστηκε τον Σεπτέμβριο του 2024, έφερε δραστική μείωση στον χρόνο έκδοσης πρωτόδικων αποφάσεων, με τον μέσο όρο να πέφτει από τις 705 στις 364 ημέρες πανελλαδικά. Ειδικότερα, τα Πρωτοδικεία Αθήνας, Πειραιά και Θεσσαλονίκης παρουσίασαν εντυπωσιακά αποτελέσματα, ξεπερνώντας τους αρχικούς στόχους για το 2027 ήδη από το 2025.
Η πρόσφατη μεταρρύθμιση του δικαστικού χάρτη αποτελεί μια από τις σημαντικότερες παρεμβάσεις στην ελληνική Δικαιοσύνη των τελευταίων δεκαετιών, με στόχο την επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των δικαστηρίων. Η ανάγκη για τέτοιες αλλαγές ήταν επιτακτική, δεδομένων των χρόνιων καθυστερήσεων που ταλαιπωρούσαν πολίτες και επιχειρήσεις, δημιουργώντας ένα κλίμα δυσπιστίας και ανασφάλειας.
Η Δραστική Μείωση του Χρόνου Έκδοσης Αποφάσεων
Τα στοιχεία που παρουσίασαν οι προϊστάμενοι των Πρωτοδικείων Αθήνας, Πειραιά και Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με τον Υπουργό Δικαιοσύνης, Γιώργο Φλωρίδη, καταδεικνύουν την άμεση και θετική επίδραση του νέου δικαστικού χάρτη. Πριν την εφαρμογή του, τον Σεπτέμβριο του 2024, ο εκτιμώμενος χρόνος έκδοσης απόφασης ήταν 705 ημέρες, ενώ πλέον έχει μειωθεί στις 364 ημέρες πανελλαδικά.
Ο κ. Φλωρίδης εξέφρασε την έκπληξή του για την ταχύτητα των αποτελεσμάτων, σημειώνοντας ότι ο στόχος του 2027 επετεύχθη ήδη από το 2025.
Ειδικότερα, τα επιμέρους στοιχεία είναι εντυπωσιακά: στο Πρωτοδικείο Αθήνας, ο χρόνος μειώθηκε από 1.422 σε 513 ημέρες. Στη Θεσσαλονίκη, από 376 σε 227 ημέρες, και στον Πειραιά από 364 σε 280 ημέρες. Αυτές οι μειώσεις τοποθετούν την πλειοψηφία των Πρωτοδικείων της χώρας σε εκτιμώμενο χρόνο έκδοσης πρωτόδικης απόφασης έως 280 ημέρες, κάτω από τον μέσο όρο των χωρών του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Η Μεταρρύθμιση του Δικαστικού Χάρτη
Ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης, Ιωάννης Μπούγας, χαρακτήρισε τη μεταρρύθμιση ως τη μεγαλύτερη στην ιστορία της ελληνικής Δικαιοσύνης. Τόνισε ότι, σε αντίθεση με προηγούμενες αποσπασματικές ενέργειες, ο νέος χάρτης δημιουργήθηκε με συστηματική μελέτη και όχι για να καλύψει πολιτικές ανάγκες ή εντολές της Τρόικας.
Απορρίφθηκαν εισηγήσεις για απλή κατάργηση δικαστηρίων, καθώς κρίθηκε ότι δεν θα βελτίωνε την απονομή δικαιοσύνης.
Η επιτυχία του εγχειρήματος αποδίδεται, σύμφωνα με τον κ. Μπούγα, στο ότι είναι προϊόν διαβούλευσης και δεν εξαρτήθηκε από δευτερογενή νομοθεσία που θα δυσχέραινε την εφαρμογή του. Επιπλέον, ιδρύθηκε ένα γραφείο στατιστικής στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, το οποίο πλέον μετρά τα αποτελέσματα, διασφαλίζοντας τη διαφάνεια και την αξιοπιστία των δεδομένων.
Προτεινόμενο Πρωτοδικείο Χανίων: Ξεκινούν οι εικονικές δίκες ανηλίκων
Η πρόσβαση των πολιτών της περιφέρειας στη δικαιοσύνη έγινε επίσης ευχερέστερη και ταχύτερη.
Ο Ρυθμός Εκκαθάρισης και η Οικονομική Εξοικονόμηση
Ο προϊστάμενος του Πρωτοδικείου Αθήνας, Χριστόφορος Λινός, ανέφερε ότι όταν ψηφιζόταν ο νόμος για την ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας τον Μάιο του 2024, κανείς δεν πίστευε στα αποτελέσματα για ένα από τα μεγαλύτερα πρωτοδικεία της Ευρώπης. Πριν την εφαρμογή του χάρτη, υπήρχαν 400 δικαστές και 450 δικαστικοί υπάλληλοι, ενώ σήμερα υπηρετούν 740 δικαστές (εκ των οποίων 220 ποινικοί) και 794 δικαστικοί υπάλληλοι, με δύο κεντρικές και πέντε περιφερειακές έδρες.
Η αύξηση του προσωπικού και η αναδιάρθρωση των δικαστηρίων συνέβαλαν σημαντικά στην επιτάχυνση των διαδικασιών. Οι προσλήψεις δικαστικών υπαλλήλων είναι ένα κρίσιμο βήμα για την ενίσχυση του συστήματος, όπως φαίνεται και από τις προφορικές εξετάσεις της ΕΣΔι που διεξάγονται αυτή την περίοδο.
Ο κ. Λινός υπογράμμισε ότι ο ρυθμός εκκαθάρισης των υποθέσεων είναι πλέον πάντα θετικός, κυμαινόμενος από 111% έως 121%. Αυτό σημαίνει ότι οι υποθέσεις που εκκαθαρίζονται είναι περισσότερες από αυτές που εισέρχονται, επιτρέποντας στο Πρωτοδικείο να ανταποκρίνεται στις νέες υποθέσεις και ταυτόχρονα να εκκαθαρίζει παλαιότερες εκκρεμότητες.
Χαρακτήρισε τον νέο χάρτη ως ένα «ωφέλιμο σοκ» που χρειαζόταν η Δικαιοσύνη, ειδικά για τις 15.000 υποθέσεις που αποτελούν εκκρεμότητα και αναμένεται να ολοκληρωθούν σύντομα.
Οι Αντιδράσεις και τα Επόμενα Βήματα
Ο προϊστάμενος του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, Πέτρος Αλικάκος, χαρακτήρισε τον νέο δικαστικό χάρτη ως «νήπιο που έχει δείξει τα δόντια του», τονίζοντας την οικονομική εξοικονόμηση από την παύση λειτουργίας κτιρίων και τη μείωση του λειτουργικού κόστους.
Σημείωσε επίσης τη βελτιστοποίηση των πινακίων και την ακριβέστερη στατιστική παρακολούθηση, καθώς και την κατάργηση παρωχημένων πρακτικών, ιδίως στα ειρηνοδικεία. Στη Θεσσαλονίκη, ο χρόνος έκδοσης απόφασης μειώθηκε από 1 χρόνο σε 7,5 μήνες.
Από την πλευρά του Πρωτοδικείου Πειραιά, ο προϊστάμενος Γεώργιος Ξυνόπουλος, αναφέρθηκε στην ιδιαιτερότητα της νησιωτικότητας που αντιμετωπίζει η περιοχή, καθώς και στις πρακτικές δυσκολίες στην παρακολούθηση της ροής των υποθέσεων σε πραγματικό χρόνο.
Παρά τις προκλήσεις, ο Πειραιάς κατάφερε να μειώσει τον μέσο όρο από 364 σε 280 ημέρες. Η επιτυχία του δικαστικού χάρτη αναμένεται να συνεχιστεί, φέρνοντας περαιτέρω βελτιώσεις στην ταχύτητα και την ποιότητα της απονομής δικαιοσύνης σε όλη τη χώρα.
