- Η «Κ» διοργάνωσε εκδήλωση για τον διάλογο Ελλάδας-Τουρκίας.
- Αναλύθηκαν διαφορετικές προσεγγίσεις για το Διεθνές Δίκαιο και τις διαπραγματεύσεις.
- Αμφισβητήθηκε η αποτελεσματικότητα της Συμφωνίας του Ελσίνκι.
- Τονίστηκε η ανάγκη για ρεαλισμό και αυτοπεποίθηση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Σε μια σημαντική εκδήλωση που διοργάνωσε η «Κ» χθες, 24 Νοεμβρίου 2025, καθηγητές Διεθνών Σχέσεων και πολιτικοί ανέλυσαν τα ελληνοτουρκικά και τα περιθώρια συμφωνίας ανάμεσα στις δύο χώρες. Η συζήτηση επικεντρώθηκε στις σημαντικές γεωπολιτικές ανακατατάξεις και τις διαφορετικές προσεγγίσεις ως προς το Διεθνές Δίκαιο και τις διαπραγματεύσεις.
Η συζήτηση για τις σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας παραμένει διαχρονικά ψηλά στην ατζέντα του δημόσιου διαλόγου, ειδικά σε περιόδους έντονων γεωπολιτικών ανακατατάξεων που επηρεάζουν την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η πρόσφατη εκδήλωση της Καθημερινής παρείχε μια πλατφόρμα για την εμβάθυνση σε αυτά τα κρίσιμα ζητήματα, φέρνοντας στο προσκήνιο διαφορετικές οπτικές γωνίες και προσεγγίσεις για την επίλυση των διμερών διαφορών.
Οι διαφορετικές προσεγγίσεις στον διάλογο
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, αναδείχθηκαν δύο βασικές σχολές σκέψης αναφορικά με τη βάση των ελληνοτουρκικών διαπραγματεύσεων. Ο βουλευτής της Ν.Δ. Τάσος Χατζηβασιλείου υπογράμμισε ότι «όσο η Τουρκία αρνείται και αμφισβητεί τη λογική του Διεθνούς Δικαίου, τίποτα δεν μπορεί να προχωρήσει», τονίζοντας πως «τα κράτη συνεννοούνται με βάση το Δίκαιο».
Αντίθετα, ο πρώην υφυπουργός Εξωτερικών Γιάννης Βαληνάκης επισήμανε ότι η εμμονή με το Διεθνές Δίκαιο «δεν μας οδηγεί πουθενά», προτείνοντας μια πιο ενεργητική προσέγγιση με τρεις μεγάλους στόχους: την «άρση των τουρκικών διεκδικήσεων», τη διεκδίκηση ΑΟΖ μέχρι 500.000 τ. χλμ. και μια «Κυπριακή Δημοκρατία που δεν ελέγχεται από την Τουρκία».
Ο κ. Βαληνάκης τόνισε την ανάγκη η Ελλάδα να μάθει να διαπραγματεύεται «χωρίς να πιστεύει ότι κάποια συμμαχική δύναμη θα λύσει μαγικά τα θέματά μας», υπογραμμίζοντας την αλλαγή των δεδομένων μετά την ήττα των Ιμίων το 1996. Από τότε, όπως είπε, «υπάρχει αμφισβήτηση ελληνικού εδάφους», καθιστώντας μια προσφυγή στη Χάγη πιθανώς να αφορά και ζητήματα που θέτει η Τουρκία και αγγίζουν την εθνική κυριαρχία.
Ο ρόλος του Ελσίνκι και οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις
Ένα κεντρικό θέμα της συζήτησης ήταν η Συμφωνία του Ελσίνκι και η αποτελεσματικότητά της. Ο κ. Χατζηβασιλείου αναφέρθηκε σε ένα θετικό μομέντουμ που δημιουργήθηκε τότε, αλλά το οποίο η Τουρκία «δεν ανταποκρίθηκε στις δεσμεύσεις της». Ο κ. Βαληνάκης, από την πλευρά του, χαρακτήρισε το Ελσίνκι και τις αναφορές περί «ιστορικής ευκαιρίας» ως μύθο, δηλώνοντας ότι «δεν υπάρχουν».
Ο καθηγητής Διεθνούς Ασφαλείας Μάνος Καραγιάννης περιέγραψε το Ελσίνκι ως «μια προβληματική υπόθεση εργασίας: τον εξευρωπαϊσμό της Τουρκίας», εκφράζοντας προβληματισμό για το γεγονός ότι «στην Τουρκία δεν υπάρχει καν συζήτηση για την επίλυση των ελληνοτουρκικών».
Προτεινόμενο Αγαθονήσι: Επεισόδιο με τουρκικά σκάφη και προειδοποιητικές βολές
Οι αναλυτές επισημαίνουν ότι η έλλειψη εσωτερικού διαλόγου στην Τουρκία για τα ελληνοτουρκικά ζητήματα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για την πρόοδο. Αυτό το κενό καθιστά δύσκολη την εξεύρεση κοινών τόπων και την οικοδόμηση εμπιστοσύνης, παρά τις προσπάθειες για εξισορροπητική εμπλοκή της Ελλάδας στις περιφερειακές εξελίξεις.
Η αγορά και οι πολιτικοί κύκλοι φαίνεται να προεξοφλούν μια παρατεταμένη περίοδο έντασης, όπου οι πρωτοβουλίες για διάλογο θα είναι μεμονωμένες και όχι συστηματικές, λόγω της ασυμμετρίας των προθέσεων των δύο πλευρών.
Προκλήσεις και προοπτικές για την επόμενη μέρα
Ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Παναγιώτης Τσάκωνας εκτίμησε ότι η εμπλοκή της Ελλάδας στις εξελίξεις είναι εξισορροπητική, καθώς ωθεί την Τουρκία σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Πρότεινε δε, αυτή η προσπάθεια να συμπληρωθεί μέσω της Ε.Ε. με επιλογές που θα εντάσσουν την Τουρκία και τους Ευρωπαίους στη «λογική της δέσμευσης».
Ο κ. Τσάκωνας υπογράμμισε την ανάγκη να «σκεφτόμαστε έξω από το κουτί» και να έχουμε «μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση» στον διάλογο με την Τουρκία, συζητώντας «ό,τι θέλουμε, χωρίς αυτό να σημαίνει αποδοχή της άλλης θέσης».
Τρεις πρώην υπουργοί παρενέβησαν στο τέλος της συζήτησης, προσφέροντας την εμπειρία τους. Ο Χρήστος Ροζάκης σημείωσε ότι το Ελσίνκι «δεν το υποστηρίξαμε όσο έπρεπε», ενώ ο Τάσος Γιαννίτσης ανέφερε ότι «στην Τουρκία δεν γίνεται συζήτηση. Είμαστε σε ένα σημείο όπου ο ένας ίσως θέλει και ο άλλος εμφανώς δεν θέλει».
Ο Ευάγγελος Αποστολάκης τόνισε την ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε ότι «πρέπει να είμαστε ρεαλιστές», μια θέση που αντικατοπτρίζει την πολυπλοκότητα των σημερινών γεωπολιτικών προκλήσεων.
Η ανάγκη για ρεαλισμό και αυτοπεποίθηση
Οι συζητήσεις στην εκδήλωση της «Κ» ανέδειξαν την πολυπλοκότητα των ελληνοτουρκικών σχέσεων και την απουσία εύκολων λύσεων. Η ανάγκη για ρεαλισμό, η κατανόηση των αλλαγμένων δεδομένων και η ανάπτυξη αυτοπεποίθησης στις διαπραγματεύσεις αποτελούν κοινούς παρονομαστές στις προτάσεις των ειδικών.
Η Ελλάδα καλείται να χαράξει μια συνεκτική στρατηγική που θα λαμβάνει υπόψη τόσο το Διεθνές Δίκαιο όσο και την ανάγκη για ευέλικτες προσεγγίσεις, ενσωματώνοντας παράλληλα την ευρωπαϊκή διάσταση στον διάλογο με την Τουρκία.
