Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε φάση αξιολόγησης των μηχανισμών που προστατεύουν τα δημόσια κονδύλια, με το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο να ετοιμάζει ειδική έκθεση για την αρχιτεκτονική καταπολέμησης της απάτης. Στην έρευνα δίνεται έμφαση στη συνεργασία ανάμεσα σε φορείς όπως η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία EPPO και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία OLAF, ενώ η έκθεση αναμένεται να δοθεί στη δημοσιότητα τον Δεκέμβριο του έτους.
Απειλή για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό
Οι περιπτώσεις απάτης που αφορούν κοινοτικούς πόρους επιβαρύνουν άμεσα τα δημοσιονομικά και πλήττουν την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους θεσμούς. Η αφαίμαξη των κονδυλίων μέσα από φαινόμενα όπως ενωσιακά κονδύλια που διοχετεύονται σε μη δικαιούχους αποτελεί βασικό πρόβλημα για τη διαχείριση των πόρων.
Σε αυτήν την κατηγορία περιλαμβάνονται επίσης συναφή αδικήματα, τα οποία συχνά συνδέονται μεταξύ τους και δυσχεραίνουν τις έρευνες, όπως δωροδοκία και υπεξαίρεση αλλά και το ξέπλυμα χρήματος που ακολουθεί την παράνομη ροή κεφαλαίων.
Η υπόθεση ΟΠΕΚΕΠΕ ως παράδειγμα
Το ελληνικό παράδειγμα του ΟΠΕΚΕΠΕ αναδείχθηκε ως υπόθεση με μεγάλης διάρκειας πρακτικές παράνομων δηλώσεων, που κατά περιγραφές εκτείνονται σχεδόν μια δεκαετία, σύμφωνα με τις αποκαλύψεις του 2025. Στην υπόθεση περιλαμβάνονται ενέργειες όπως εικονικές δηλώσεις βοσκοτόπων και ψευδείς μισθώσεις εκτάσεων.
Μέρος των παραβάσεων φέρεται να αφορούσε περιοχές ιδιαίτερου φυσικού ενδιαφέροντος, όπως Natura προστατευόμενες ζώνες, ενώ λειτουργικές αδυναμίες και συγκάλυψη από υπηρεσιακά στελέχη συνέβαλαν στη διατήρηση του φαινομένου για χρόνια.
Η υπόθεση προκάλεσε έντονη αναταραχή στον αγροτικό τομέα και προκάλεσε προβληματισμούς στις Βρυξέλλες σχετικά με την αποτελεσματικότητα των ελέγχων, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επανεξετάζει μηχανισμούς επίβλεψης.
Ρόλοι των ευρωπαϊκών φορέων
Το σημερινό σύστημα βασίζεται στη συνεργασία φορέων με διακριτές αρμοδιότητες: η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία EPPO έχει κυρίως ποινική αρμοδιότητα, ενώ η OLAF διεξάγει διοικητικές έρευνες για καταλογισμό ευθυνών και ανάκτηση ποσών.
Παράλληλα, φορείς όπως η Eurojust και Europol προσφέρουν υποστήριξη σε υποθέσεις διασυνοριακού χαρακτήρα, ανταλλάσσοντας στοιχεία και συντονίζοντας δικαστικές ενέργειες μεταξύ κρατών μελών.
Η αποτελεσματική ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ EPPO και OLAF αναγνωρίζεται ως κρίσιμο σημείο, ειδικά σε υποθέσεις όπου διοικητικές και ποινικές διαδικασίες διασταυρώνονται.
Τι θα εξετάσει το Ελεγκτικό Συνέδριο
Η έρευνα του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου επικεντρώνει την αξιολόγηση στη σαφήνεια των εντολών των σχετικών φορέων και στον τρόπο με τον οποίο αυτές εφαρμόζονται στην πράξη. Στόχος είναι να διαπιστωθεί αν οι ρόλοι επιτρέπουν αποτελεσματική άσκηση εξουσιών σε σύνθετες υποθέσεις.
Επιπλέον, θα αξιολογηθεί ο εποπτικός ρόλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ειδικά όσον αφορά την έγκαιρη αντιμετώπιση των παρατυπιών και την ανάκτηση ποσών που έχουν αποσπαστεί δολίως από τον προϋπολογισμό.
Η έκθεση που θα δημοσιευθεί τον Δεκέμβριο αναμένεται να προσφέρει ποιοτικά ευρήματα για την ενίσχυση του συντονισμού μεταξύ εθνικών αρχών και ευρωπαϊκών φορέων, με στόχο τη διασφάλιση ότι οι πόροι φτάνουν σε δικαιούχους.
