Αύριο αρχίζει για εκατοντάδες υποψηφίους η κρίσιμη φάση του διαγωνισμού της ΕΣΔι: η προφορική εξέταση που θα αξιολογήσει όχι μόνο τις νομικές γνώσεις, αλλά και την παρουσίαση και την τήρηση διαδικασίας. Σε αυτό το κείμενο συνοψίζονται με σαφήνεια οι θεμελιώδεις προβλέψεις της πολιτικής δίκης, από την αρμοδιότητα των δικαστηρίων μέχρι τις προθεσμίες και τα ένδικα μέσα, με στόχο να προσφέρουν στους υποψηφίους και στους ενδιαφερόμενους μια λειτουργική εικόνα της διαδικασίας.
Τι κρίνεται στην προφορική φάση
Η προφορική εξέταση αποτελεί την κορύφωση της δοκιμασίας για την κατηγορία ΠΕ: οι υποψήφιοι παρουσιάζονται ενώπιον της επιτροπής και αξιολογούνται τόσο στη θεωρία όσο και στην εφαρμογή. Στη διάρκεια της συνεδρίασης, μετρώνται επιδεξιότητα στην επιχειρηματολογία, ικανότητα σύνθεσης νομικών εννοιών και σεβασμός στη διαδικασία.
Πέρα από τη νομική πληρότητα, η επιτροπή παρακολουθεί τρόπο συμπεριφοράς και τη δυνατότητα να αντιμετωπιστούν πρακτικά ζητήματα, όπως η σωστή χρήση δικονομικών όρων και η αναφορά στις αρμόδιες διατάξεις όταν απαιτείται. Η προετοιμασία που απαιτείται ενσωματώνει γνώση νόμων αλλά και την ευχέρεια στη διατύπωση.
Βασικές αρχές που διέπουν την πολιτική δίκη
Η πολιτική δίκη οργανώνεται γύρω από μερικές σταθερές αρχές που καθορίζουν το πλαίσιο λειτουργίας των πολιτικών δικαστηρίων. Πρώτον, η αρχή της διαθέσεως σημαίνει ότι η δίκη προοδεύει και τερματίζεται με πρωτοβουλία των διαδίκων, εκτός από τις εξαιρέσεις που προβλέπει ο νόμος.
Επιπλέον, ο θεσμός του φυσικού δικαστή και η ισότητα των διαδίκων εξασφαλίζουν ότι κάθε υπόθεση συζητείται από αρμόδιο όργανο και υπό ίσους όρους για τα μέρη. Η δημοσιότητα της δίκης συμβάλλει στην ανοιχτότητα της διαδικασίας, ενώ η προφορικότητα καθιστά την ακροαματική διαδικασία κεντρικό στοιχείο της κρίσης.
Αρμοδιότητα, εξαίρεση και αντικειμενικότητα
Η δικαστική αρμοδιότητα προσδιορίζεται με βάση τη φύση της διαφοράς και τον τόπο εκτέλεσης της παροχής: τα πολιτικά δικαστήρια δικάζουν ιδιωτικές σχέσεις και διαφορές ιδιωτικού δικαίου. Η καθύλην αρμοδιότητα αποφασίζει ποιο δικαστήριο θα εκδικάσει την υπόθεση, ενώ η κατά τόπον αρμοδιότητα στηρίζεται στα κριτήρια κατοικίας ή τόπου εκπλήρωσης.
Δικαστές και υπάλληλοι δεσμεύονται σε κανόνες αμεροληψίας: όταν υφίσταται προσωπικό συμφέρον ή στενή συγγένεια με διάδικο, ενεργοποιείται διαδικασία εξαίρεσης. Το κώλυμα μπορεί να ζητηθεί από διάδικο ή να διαπιστωθεί αυτεπάγγελτα, και ο δικαστής αντικαθίσταται σύμφωνα με τον οργανισμό των δικαστηρίων.
Διάδικοι, ικανότητα και εκπροσώπηση
Διάδικοι σε πολιτική δίκη μπορούν να είναι φυσικά ή νομικά πρόσωπα που έχουν ικανότητα δικαίου. Η ικανότητα δικαστικής παράστασης συνδέεται με την ικανότητα δικαιοπραξίας: όσοι είναι πλήρως ικανοί μπορούν να παρίστανται αυτοπροσώπως, ενώ ανήλικοι ή πρόσωπα υπό δικαστική συμπαράσταση εκπροσωπούνται από νόμιμους αντιπροσώπους.
Πληρεξουσιότητα του δικηγόρου
Προτεινόμενο Μερική άρση κατάσχεσης περιουσίας οφειλέτριας
Η πληρεξουσιότητα αποτελεί τον νομικό τρόπο με τον οποίο ο δικηγόρος ενεργεί στο όνομα του διαδίκου στο δικαστήριο. Η τύποι πληρεξουσιότητας περιλαμβάνουν το συμβολαιογραφικό έγγραφο, τη δημόσια προφορική δήλωση στο ακροατήριο και την προφορική δήλωση στη γραμματεία κατά κατάθεση δικογράφου.
Η εξουσία αυτή μπορεί να είναι γενική ή ειδική και σε ορισμένες σημαντικές πράξεις απαιτείται ρητή πληρεξουσιότητα. Τέτοιες πράξεις είναι, μεταξύ άλλων, η παραίτηση από ένδικο μέσο, ο συμβιβασμός και η προσφυγή σε διαιτησία. Η πληρεξουσιότητα παύει με ανάκληση, παραίτηση του δικηγόρου ή θάνατο, και η γνωστοποίηση προς τον αντίδικο ή το δικαστήριο είναι κρίσιμη.
Δικόγραφα, επίδοση και προθεσμίες
Το δικόγραφο αποτελεί το θεμελιώδες έγγραφο της δίκης: αναγράφει το δικαστήριο, τα στοιχεία των διαδίκων, το αντικείμενο της αξίωσης, τα περιστατικά και την υπογραφή. Η απουσία ουσιωδών στοιχείων καθιστά το δικόγραφο απαράδεκτο ή ανυπόστατο, εκτός αν επιτραπεί συμπλήρωση από τον δικαστή.
Η επίδοση είναι ο τρόπος με τον οποίο γνωστοποιούνται πράξεις και αποφάσεις: πραγματοποιείται προσωπικά ή σε νόμιμους αποδέκτες, ενώ όταν το πρόσωπο απουσιάζει εφαρμόζεται η θυροκόλληση. Υπάρχουν ειδικοί κανόνες για επίδοση τη νύχτα ή σε αργίες, όπου απαιτείται συναίνεση και καταγραφή στην έκθεση.
Οι προθεσμίες στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας καθορίζουν το πότε πρέπει να ενεργήσει ο διάδικος. Η μέτρηση των ημερών αρχίζει την επόμενη της πράξης που την προκαλεί, και η τελευταία ημέρα λήγει με το τέλος του ωραρίου της γραμματείας. Οι προθεσμίες χωρίζονται σε νόμιμες και δικαστικές, με διαφορετικές συνέπειες σε περίπτωση παράβασης.
Επιπλέον, οι προθεσμίες αναστέλλονται κατά τις δικαστικές διακοπές από 1η Αυγούστου έως 15 Σεπτεμβρίου, εκτός εξαιρέσεων.
Η απόφαση και τα ένδικα μέσα
Η απόφαση εκδίδεται μετά τη διάσκεψη των δικαστών, πρέπει να είναι γραπτή, να φέρει αιτιολογία και να δημοσιευθεί, ώστε να αποκτήσει ισχύ. Σφάλματα που είναι προδήλη μπορούν να διορθωθούν με ειδικές διαδικασίες χωρίς να δημιουργείται νέο ένδικο μέσο.
Τα κύρια ένδικα μέσα προβλέπουν την αναθεώρηση της πρωτόδικης κρίσης. Η έφεση αποτελεί το πιο συνηθισμένο μέσο, με σκοπό την επανεξέταση της υπόθεσης ενώπιον ανώτερου δικαστηρίου. Η προθεσμία άσκησης της έφεσης είναι 30 ημέρες για κατοίκους Ελλάδας και 90 ημέρες για κατοίκους εξωτερικού, με ειδικούς κανόνες σε περίπτωση μη επίδοσης.
Επιπλέον μέσα, όπως η αναίρεση ενώπιον του Αρείου Πάγου, η αναψηλάφηση υπό ειδικές προϋποθέσεις ή ανακοπές κατά εκτέλεσης, προσφέρουν περαιτέρω δυνατότητες νομικού ελέγχου, κάθε μία με το δικό της αντικείμενο και λειτουργικό αποτέλεσμα.
Η αυριανή έναρξη της προφορικής φάσης υπενθυμίζει ότι η εφαρμογή του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας στηρίζεται τόσο σε σαφείς κανόνες όσο και στην ικανότητα των ενεργούντων να τους εφαρμόσουν. Καλή επιτυχία στους υποψηφίους της κατηγορίας ΠΕ που θα κριθούν στην επόμενη φάση του διαγωνισμού.
