- Τα ΜΜΜ στην Αθήνα είναι κατά μέσο όρο 76% πιο αργά από το αυτοκίνητο.
- Οι Αθηναίοι χάνουν περίπου 19,5 λεπτά επιπλέον ανά διαδρομή με τα ΜΜΜ.
- Το «trip chaining» (αλυσιδωτές διαδρομές) καθιστά το Ι.Χ. απαραίτητο για πολλούς.
- Η δημόσια συγκοινωνία πρέπει να είναι ανταγωνιστική χρονικά για να προσελκύσει επιβάτες.
- Η πόλη σχεδιάστηκε γύρω από το αυτοκίνητο, δημιουργώντας εξάρτηση.
Μια πρόσφατη έρευνα στην Αθήνα αποκάλυψε ότι οι κάτοικοι χάνουν κατά μέσο όρο 19,5 λεπτά επιπλέον στις καθημερινές τους μετακινήσεις όταν χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς αντί για το αυτοκίνητο. Η μελέτη, που κατέγραψε 21 τυπικές διαδρομές στις 18 Νοεμβρίου, έδειξε ότι τα ΜΜΜ απαιτούν κατά μέσο όρο 76% περισσότερο χρόνο, αναδεικνύοντας την πρόκληση της εγκατάλειψης του Ι.Χ. στην ελληνική πρωτεύουσα.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας διαρκώς επιδεινούμενης κατάστασης στους δρόμους της Αττικής, όπου η κυκλοφοριακή συμφόρηση αποτελεί καθημερινό φαινόμενο. Η πάγια προσέγγιση των συγκοινωνιολόγων υπογραμμίζει πως η επένδυση σε υποδομές που διευκολύνουν την κυκλοφορία έχει περιορισμένο όφελος, καθώς ο συνεχώς αυξανόμενος όγκος αυτοκινήτων εξανεμίζει γρήγορα κάθε βελτίωση. Αντίθετα, προτάσσονται τα λεγόμενα αντικίνητρα, όπως πεζοδρομήσεις και κατάργηση θέσεων στάθμευσης, με τη λογική ότι η δυσκολία στην κίνηση και στάθμευση θα ωθήσει τους οδηγούς στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.
Η πρόκληση της αστικής μετακίνησης στην Αθήνα
Η Αθήνα, μια πόλη που αναπτύχθηκε χωρίς κεντρικό πολεοδομικό σχέδιο, άπλωσε τα όριά της σε δεκάδες χιλιόμετρα. Οι δημόσιες συγκοινωνίες, ωστόσο, δεν κατάφεραν να ακολουθήσουν αυτή την αλλαγή, με αραιά δρομολόγια και ελλιπείς συνδέσεις μεταξύ γειτονικών συνοικιών. Αυτή η κατάσταση ώθησε τους κατοίκους στην αγκαλιά του αυτοκινήτου, καθιστώντας το απαραίτητο για τις καθημερινές μετακινήσεις. Το πρωινό της Αθήνας είναι πλέον σχεδιασμένο γύρω από τον κινητήρα εσωτερικής καύσης, με την οικογενειακή ζωή να διαμορφώνεται με βάση την ευκολία μετακίνησης που προσφέρει το Ι.Χ.
Σήμερα, το ζήτημα της εγκατάλειψης του αυτοκινήτου τίθεται απότομα, χωρίς να έχει παρασχεθεί μια αποτελεσματική εναλλακτική λύση στους πολίτες. Η συζήτηση περί τιμωρίας του αυτοκινήτου χωρίς αντίστοιχες υποδομές κινδυνεύει να παραμείνει θεωρητική ή, ακόμα χειρότερα, να φορτώσει ενοχές στους πολίτες για επιλογές που στην πραγματικότητα τους έχουν επιβληθεί από τον τρόπο δόμησης της πόλης. Η εφαρμογή του Δακτυλίου, για παράδειγμα, έδειξε αρχικά οφέλη αλλά και παγίδες, αναδεικνύοντας την πολυπλοκότητα του ζητήματος.
Τα αποτελέσματα της έρευνας: Αυτοκίνητο vs ΜΜΜ
Για να εξεταστεί η πραγματική διαφορά στον χρόνο μετακίνησης, πραγματοποιήθηκε μια έρευνα σε 21 τυπικές διαδρομές του λεκανοπεδίου. Στις 18 Νοεμβρίου, καταγράφηκε την ίδια ώρα ο χρόνος μετακίνησης τόσο με αυτοκίνητο όσο και με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Για την καταγραφή των χρόνων με αυτοκίνητο χρησιμοποιήθηκαν οι εφαρμογές των χαρτών της Google, ενώ για τα ΜΜΜ η εφαρμογή moovit, οι οποίες παρέχουν εξαιρετική ακρίβεια λαμβάνοντας υπόψη την κίνηση και τις μετεπιβιβάσεις.
Τα αποτελέσματα της έρευνας ήταν σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενα. Ο μέσος όρος οδήγησης κυμάνθηκε στα 27,5 λεπτά, χρόνος που θα μειωνόταν στα 18 λεπτά χωρίς κίνηση, δηλαδή το μποτιλιάρισμα μας επιβαρύνει κατά μέσο όρο με 10 λεπτά. Αντίθετα, στις 20 διαδρομές που επιλέχθηκαν, ο χρόνος μετάβασης με τα ΜΜΜ διαμορφώθηκε στα 47 λεπτά. Αυτό μεταφράζεται σε μια μέση καθυστέρηση 19,5 λεπτών σε σχέση με το αυτοκίνητο, με τα ΜΜΜ να χρειάζονται κατά μέσο όρο 76% περισσότερο χρόνο.
Η μεγαλύτερη απόκλιση, της τάξης του +262,5%, καταγράφηκε στη διαδρομή Ν. Φιλαδέλφεια – Καματερό, όπου τα 8 λεπτά με αυτοκίνητο γίνονται 29 λεπτά με ΜΜΜ. Μόνο σε δύο διαδρομές οι χρόνοι των ΜΜΜ ήταν πολύ κοντά σε εκείνους του Ι.Χ. Σχετικές έρευνες έχουν δείξει ότι η κυκλοφοριακή συμφόρηση στην Αθήνα οδηγεί σε απώλεια έως και 111 ωρών ετησίως για τους οδηγούς.
Προτεινόμενο Λίτσα Πατέρα: Περιπέτειες με την αστυνομία – Παραβίασε το νόμο και συνελήφθη!
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι ότι ο μέσος χρήστης δεν επιλέγει τρόπο μετακίνησης ιδεολογικά, αλλά πρακτικά, ζυγίζοντας χρόνο, κόστος και πολυπλοκότητα. Μελέτες από ευρωπαϊκές μητροπόλεις, όπως η Στοκχόλμη, δείχνουν ότι η δημόσια συγκοινωνία γίνεται πραγματικός ανταγωνιστής του αυτοκινήτου μόνο όταν ο συνολικός χρόνος πόρτα-πόρτα δεν ξεπερνά κατά 1,5 φορά τον χρόνο με Ι.Χ. Πάνω από αυτό το όριο, η δημόσια συγκοινωνία αρχίζει να χάνει μαζικά επιβάτες.
Ο παράγοντας «trip chaining» και η καθημερινότητα
Ένας κρίσιμος παράγοντας για την επιλογή του μέσου μετακίνησης είναι το λεγόμενο «trip chaining», δηλαδή οι αλυσιδωτές διαδρομές που προκύπτουν όταν η μετάβαση από και προς τη δουλειά συνδυάζεται με στάσεις για σχολείο, ψώνια ή δραστηριότητες των παιδιών. Όσο περισσότερες τέτοιες στάσεις έχει μια μέρα, τόσο πιο πιθανό είναι να χρησιμοποιηθεί αυτοκίνητο, ειδικά όταν οι ενδιάμεσες δραστηριότητες είναι οικογενειακές ή προσωπικές.
Ο χρόνος περπατήματος και αναμονής βιώνεται ως πολύ πιο κουραστικός από τον χρόνο μέσα στο μέσο, ιδίως σε συνθήκες κρύου ή ζέστης. Σε διεθνή μοντέλα μετακίνησης, ο χρόνος πρόσβασης/απομάκρυνσης από το μέσο ή η αναμονή σταθμίζονται συχνά έως και 3 φορές σε σχέση με τον χρόνο που περνάει κανείς μέσα στο όχημα. Στην έρευνα, ο χρόνος περπατήματος κυμάνθηκε από 1 έως 14 λεπτά (μέσος όρος 8,3′), ενώ κατά μέσο όρο χρειάστηκε μία επιπλέον μετεπιβίβαση. Σε επτά από τις διαδρομές, ο επιβάτης χρειάστηκε να χρησιμοποιήσει τρία διαφορετικά μέσα.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της φιλολόγου Ε.Π., η οποία για να μεταβεί από το Κορωπί στα Πατήσια για να πάρει το παιδί της, θα χρειαζόταν 96 ολόκληρα λεπτά με ΜΜΜ (+53′ σε σχέση με το αυτοκίνητο), πραγματοποιώντας τρεις μετεπιβιβάσεις, διερχόμενη μάλιστα από τον σταθμό του Συντάγματος. Η εγκατάσταση καμερών στα λεωφορεία και η αύξηση της χρήσης ανέπαφων καρτών στις δημόσιες συγκοινωνίες της Αθήνας αποτελούν βήματα προς την βελτίωση, αλλά η πολυπλοκότητα των καθημερινών διαδρομών παραμένει πρόκληση.
Η επόμενη μέρα για τις δημόσιες συγκοινωνίες
Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι το αυτοκίνητο δεν είναι αναπόφευκτο, αλλά για να ζητήσει κανείς από τον πολίτη να το εγκαταλείψει, πρέπει να του προσφέρει μια εναλλακτική που να μην διαλύει τον χρόνο και την καθημερινότητά του. Αυτό σημαίνει δημόσιες συγκοινωνίες που να πλησιάζουν τον χρόνο του Ι.Χ., να μειώνουν το βάρος της πεζής πρόσβασης και των αναμονών, και κυρίως, να λαμβάνουν υπόψη ότι η ζωή δεν είναι ένα απλό «σπίτι – δουλειά – σπίτι», αλλά μια πολύπλοκη διαδρομή με παιδιά, υποχρεώσεις και προσωπικές ανάσες. Μέχρι να φτάσουμε εκεί, η συζήτηση περί τιμωρίας του αυτοκινήτου χωρίς αντίστοιχες υποδομές κινδυνεύει να μένει θεωρητική ή, χειρότερα, να φορτώνει ενοχές στους πολίτες για επιλογές που στην πραγματικότητα τους τις έχει επιβάλει ο ίδιος ο τρόπος που χτίστηκε η πόλη.
