Αλάτι στο ψωμί: Γιατί αυξήθηκε και ποιες οι επιπτώσεις στην υγεία

Μικρή αλλά σημαντική αύξηση 0,1% στην ποσότητα αλατιού στο μη συσκευασμένο ψωμί, διαπίστωσε ο ΕΦΕΤ έπειτα από δειγματοληπτική έρευνα, προκαλώντας την αντίδραση των αρτοποιών. Η εξέλιξη αυτή θέτει εκ νέου στο τραπέζι τον προβληματισμό για την ενδεδειγμένη ημερήσια κατανάλωση αλατιού και τις επιπτώσεις στην υγεία, παρά το εθελοντικό μνημόνιο συνεργασίας που είχε υπογραφεί το 2016.

Η αύξηση στην περιεκτικότητα αλατιού στο ψωμί, όπως αποκαλύφθηκε από την έρευνα του ΕΦΕΤ, επαναφέρει στο προσκήνιο τη συζήτηση για τη δημόσια υγεία και την αποτελεσματικότητα των εθελοντικών συμφωνιών. Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια ενός μνημονίου συνεργασίας που είχε συμφωνηθεί το 2016 μεταξύ του ΕΦΕΤ και της Ομοσπονδίας Αρτοποιών Ελλάδας, με στόχο τη μείωση των επιπέδων αλατιού στο μη συσκευασμένο ψωμί.

Τα ευρήματα της έρευνας του ΕΦΕΤ

Σύμφωνα με τα στοιχεία της πρόσφατης έρευνας του ΕΦΕΤ, η μέση περιεκτικότητα σε αλάτι στο μη συσκευασμένο ψωμί που πωλείται στα αρτοποιεία αυξήθηκε από 1,32% το 2012 σε 1,41% το 2024. Η αύξηση αυτή, της τάξης του 0,1%, χαρακτηρίστηκε απροσδόκητη από τον ΕΦΕΤ, καθώς παρόμοιες δράσεις σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες είχαν θετικά αποτελέσματα.

Μόλις το ένα πέμπτο των δειγμάτων βρέθηκε κάτω ή στο όριο του 1,2% που προέβλεπε το εθελοντικό μνημόνιο, ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο από το 31,8% του 2012.

Οι αντιδράσεις και οι θέσεις των αρτοποιών

Η πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αρτοποιών Ελλάδας, Ελσα Κουκουμέρια, εξέφρασε ενστάσεις στην «Κ», υποστηρίζοντας ότι το δείγμα των περίπου 250 ψωμιών που ελέγχθηκε από τον ΕΦΕΤ είναι πολύ μικρό, δεδομένου ότι στην Ελλάδα λειτουργούν περίπου 11.000 φούρνοι.

Επίσης, σημείωσε ότι η κατανάλωση ψωμιού έχει μειωθεί δραστικά, από 200 γραμμάρια ανά άτομο το 2013 σε 100 γραμμάρια το 2025, γεγονός που συνεπάγεται και μειωμένη πρόσληψη αλατιού. Ο πρόεδρος της Συντεχνίας Αρτοποιών Αθηνών-Προαστίων-Περιχώρων, Παναγιώτης Σαχινίδης, δήλωσε ότι δεν ήταν εξαρχής σύμφωνος με το μνημόνιο και θεώρησε την αύξηση του ποσοστού αλατιού αμελητέα.

Τόνισε, δε, ότι για πολίτες με προβλήματα υγείας, όπως όσοι λαμβάνουν κορτιζόνη, οι αρτοποιοί φτιάχνουν ψωμί χωρίς αλάτι.

Οι επιπτώσεις στην υγεία και οι συστάσεις του ΠΟΥ

Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές και τους ειδικούς της διατροφής είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία. Ο πρόεδρος του ΕΦΕΤ, Αντώνης Ζαμπέλας, υπογράμμισε στην «Κ» ότι αυτές οι φαινομενικά μικρές διαφορές στα δεκαδικά ψηφία του αλατιού είναι κάθε άλλο παρά ασήμαντες.

Η συνολική ποσότητα αλατιού που πρέπει να προσλαμβάνουμε στη διατροφή μας δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 5 γραμμάρια την ημέρα, σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο οποίος προτείνει μάλιστα το ποσοστό αλατιού στο ψωμί να πέσει κάτω από 0,9%.

Αν είχε τηρηθεί η συμφωνία για 1,2% αλατιού, 130.000 άνθρωποι θα έπεφταν κάτω από το ημερήσιο όριο των 5 γραμμαρίων.

Η διατροφολόγος Μαρία Καζαντζίδη επεσήμανε στην «Κ» ότι ακόμα και το 1,3% αλατιού στο ψωμί είναι σημαντική ποσότητα για όσους πρέπει να το αποφεύγουν. Οι Έλληνες, γενικά, καταναλώνουν περίπου το διπλάσιο αλάτι από το επιτρεπτό όριο, καθιστώντας κάθε αύξηση στις τροφές σημαντική.

Η ίδια έχει παρατηρήσει γευστικά την αύξηση του αλατιού στο ψωμί, ενώ εξήγησε ότι χρησιμοποιείται και για τη διατήρηση της φρεσκάδας. Ο κ. Ζαμπέλας τόνισε επίσης ότι ένα τρίτο των υπερτασικών στην Ελλάδα δεν γνωρίζει το πρόβλημά του, ενώ άλλο ένα τρίτο όσων το γνωρίζουν δεν κάνουν τίποτα για να το αντιμετωπίσουν.

Μια μελέτη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών έδειξε ότι τα δημητριακά και το ψωμί (12%), μαζί με το τυρί (18%), είναι οι σημαντικότεροι φορείς νατρίου στη διατροφή.

Τα επόμενα βήματα και ο διάλογος

Ο ΕΦΕΤ επισημαίνει ότι η προσπάθεια για τη μείωση του αλατιού στο ψωμί πρέπει να συνεχιστεί. Σε δεύτερη φάση, ο οργανισμός θα επεκτείνει τους ελέγχους και στο ψωμί που πωλείται από τα πρατήρια άρτου, καθώς και στο συσκευασμένο ψωμί που παράγεται από τις βιομηχανίες τροφίμων και δεν πωλείται στους φούρνους.

Ο διάλογος με τους αρτοποιούς θα συνεχιστεί, καθώς, όπως κατέληξε ο πρόεδρος του ΕΦΕΤ, «Θέλουμε να είμαστε μαζί με τους αρτοποιούς. Δεν θέλουμε να καταστρέψουμε ούτε το προϊόν ούτε την πελατεία τους. Είναι, όμως, ένα πρόβλημα στο οποίο δεν μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια».